فوری/ اعلام نرخ جدید بنزین سهمیه ای و آزاد | قیمت بنزین سهمیه‌ای ۱۰ هزار تومان، آزاد ۲۰ هزار تومان از شایعه تا واقعیت
عضو کمیسیون انرژی مجلس از طرح جدید تخصیص یارانه بنزین بر اساس کد ملی به جای کارت سوخت خبر داد.
مولف
: محسن کریمی
حمیدرضا عزیزی فارسیانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفتگو با سایت رکنا از طرحی جدید برای اصلاح نظام توزیع سوخت خبر داد که می‌تواند تحولی اساسی در مصرف و توزیع بنزین ایجاد کند.
نماینده چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: طرح جدید تخصیص یارانه بنزین بر اساس کد ملی، راهکاری جامع برای مقابله با قاچاق سوخت است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد روزانه حدود ۲۵ میلیون لیتر سوخت به صورت غیرقانونی از مرزها خارج می‌شود که بخش عمده‌ای از آن ناشی از نقص سیستم توزیع فعلی است.
وی درباره مکانیسم اجرایی طرح توضیح داد: در این سیستم جدید، هر شهروند ایرانی بر اساس کد ملی خود سهمیه بنزین دریافت می‌کند. به عنوان مثال، برای هر فرد روزانه یک لیتر بنزین با قیمت یارانه‌ای ۳۰۰۰ تومانی در نظر گرفته می‌شود که در ماه به ۳۰ لیتر می‌رسد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس به محاسبات خانوادگی اشاره کرد: برای مثال در این مکانیسم، برای یک خانواده چهارنفره با یک خودرو، سقف ماهانه ۱۲۰ لیتر بنزین با قیمت یارانه‌ای در نظر گرفته می‌شود. مصرف بیشتر از این مقدار به صورت پلکانی محاسبه خواهد شد؛ ۱۲۰ تا ۲۰۰ لیتر با قیمت ۱۰۰۰۰ تومان و مقادیر بالاتر با قیمت آزاد ۲۰۰۰۰ تومان.
فارسیانی درباره مزایای این طرح تأکید کرد: مهمترین ویژگی این سیستم، امکان رصد دقیق مصرف از طریق کد ملی است. دیگر شاهد کارت‌های سوخت سیار و غیرقابل پیگیری نخواهیم بود. تمام تراکنش‌ها به نام فرد مصرف‌کننده ثبت و قابل رهگیری است.
نماینده چهارمحال و بختیاری در پایان خاطرنشان کرد: این طرح در حال حاضر در کمیسیون انرژی در دست بررسی است و کارشناسان در حال ارزیابی دقیق جوانب مختلف آن هستند. ما معتقدیم این تغییر ساختار می‌تواند علاوه بر کاهش قاچاق، به توزیع عادلانه‌تر یارانه بنزین نیز منجر شود.
در حالی که مصرف روزانه بنزین در ایران به رقم بی‌سابقه ۱۶۵ میلیون لیتر در فروردین ۱۴۰۴ رسیده، زنگ خطر برای آینده انرژی کشور، با صدایی بلندتر از همیشه به صدا درآمده است. این میزان مصرف نه‌تنها بار مالی سنگینی را بر دوش اقتصاد تحریم‌زده ایران می‌گذارد، بلکه پیام روشنی دارد: مدل کنونی توزیع یارانه سوخت، دیگر قابل ادامه نیست. در شرایطی که بیش از نیمی از خانوارهای کشور خودروی شخصی ندارند، اما بار اصلی یارانه بنزین را دولت از جیب بیت‌المال پرداخت می‌کند، این سوال مطرح می‌شود که آیا ادامه این روند، عادلانه، عقلانی و پایدار است؟
برای بررسی این موضوع و واکاوی راهکارهای جایگزین، به سراغ محمد میرزایی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون فرهنگی رفتیم؛ چهره‌ای که با رویکردی روشن و صریح، از لزوم اصلاح فوری سازوکار توزیع بنزین و اجرای طرح اختصاص سهمیه به افراد، نه خودروها، دفاع می‌کند. او از ضرورت عدالت، تجربه‌های موفق داخلی، ظرفیت‌های مغفول‌مانده، و همچنین چالش‌ها و راه‌حل‌های آن سخن می‌گوید.
محمد میرزایی در گفت و گو با قدس آنلاین می‌گوید: امروز دیگر نمی‌توان با آمار و گزارش‌های رسمی، صورت‌مسأله را پاک کرد. وقتی مصرف روزانه بنزین در کشور به ۱۶۵ میلیون لیتر می‌رسد، دیگر نمی‌توان گفت که همه‌چیز تحت کنترل است. این رقم نه‌تنها نگران‌کننده، بلکه به‌وضوح نشانه‌ای از یک بحران پنهان است که در حال آشکار شدن است.
او با اشاره به اینکه بیش از نیمی از خانوارهای کشور خودروی شخصی ندارند، تأکید می‌کند که این جمعیت عظیم، نه‌تنها از یارانه پنهان بنزین سهمی نمی‌برند، بلکه باید دود و آلودگی ناشی از آن را هم تحمل کنند. به گفته او، این یک نابرابری ساختاری است که باید اصلاح شود. «ما نمی‌توانیم به نام عدالت اجتماعی، سیاستی را ادامه دهیم که عملاً به نفع ثروتمندان تمام می‌شود و فشاری مضاعف بر اقشار متوسط و پایین وارد می‌کند.
سرگرمی روز : میرزایی خاطرنشان می‌کند: در سال ۱۳۹۹ ایران موفق شد سه میلیارد دلار بنزین صادر کند؛ اما امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که برای تأمین نیاز داخل، ناچار به واردات روزانه بیش از ۱۰ میلیون لیتر بنزین هستیم. وی می‌افزاید: «وقتی کشوری که خود تولیدکننده بنزین است، واردکننده می‌شود، یعنی سیاست‌گذاری‌ها در مدیریت مصرف شکست خورده‌اند.
قیمت یک باک ۶۰ لیتری بنزین وارداتی حدود ۵ میلیون تومان
او با محاسبه‌ای ساده، بار مالی سنگین این واردات را برای کشور توضیح می‌دهد: هر لیتر بنزین وارداتی با هزینه‌های توزیع، حدود ۸۰ سنت برای ما تمام می‌شود. یعنی یک باک ۶۰ لیتری، حدود ۵ میلیون تومان به هزینه‌های ملی اضافه می‌کند. این فقط هزینه پنهان نیست؛ این یارانه مستقیم از جیب ملت پرداخت می‌شود.
نماینده مجلس می‌گوید که راه‌حل مشخص است و چند سال است روی میز قرار دارد، اما اراده‌ای برای اجرای آن دیده نمی‌شود. او می‌گوید: ما باید تخصیص بنزین را از خودرو به فرد تغییر دهیم. یعنی هر شهروند ایرانی، بدون توجه به اینکه ماشین دارد یا نه، صاحب سهم مشخصی از یارانه انرژی باشد. به طور مثال، یک لیتر بنزین در روز برای هر نفر. اگر کسی مصرف ندارد، می‌تواند بفروشد. اگر کسی مصرف بالاتری دارد، باید سهم دیگران را بخرد.
سرگرمی روز وی تأکید می‌کند: این روش نه‌تنها عدالت را برقرار می‌کند، بلکه بازار مصرف را هم شفاف می‌کند. در این مدل، دیگر کسی به دنبال سهمیه‌سازی غیرقانونی یا قاچاق نمی‌رود. چون قیمت واقعی‌تری شکل می‌گیرد و همزمان، حق همه افراد به رسمیت شناخته می‌شود.
او ادامه می‌دهد: مگر سامانه‌های پیچیده بانکی، مالیاتی و یارانه‌ای را نتوانستیم راه‌اندازی کنیم؟ پس چطور می‌گوییم که اجرای سامانه تخصیص انرژی ممکن نیست؟ این کار از نظر فنی پیچیده نیست. فقط نیاز به عزم ملی، شفافیت و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر دارد.
عضو کمیسیون فرهنگی در پاسخ به برخی نگرانی‌ها درباره خودروهای فعال در حمل‌ونقل عمومی و تاکسی‌های اینترنتی، توضیح می‌دهد که این موضوع هم قابل مدیریت است. ما روزانه بیش از ۸۳۰ میلیون متر مکعب گاز تولید می‌کنیم اما فقط ۲۰ میلیون متر مکعب آن را به حمل‌ونقل اختصاص می‌دهیم. اگر فقط ۱۵ درصد این گاز به شکل CNG به خودروها برسد، می‌توان نیاز بخش زیادی از ناوگان عمومی را تأمین کرد. باید سیاست‌گذاری ما به سمت توسعه استفاده از گاز به‌جای بنزین حرکت کند.
میرزایی همچنین به ناترازی گاز در زمستان اشاره می‌کند، اما آن را مانعی جدی نمی‌داند. او توضیح می‌دهد: در زمستان تقاضای سفر کمتر است، بنابراین مصرف سوخت پایین‌تر می‌آید. با مدیریت مصرف و ذخیره‌سازی منطقی می‌توان از چالش ناترازی عبور کرد.
او بارها در طول گفت‌وگو تأکید می‌کند که مردم اگر ببینند عدالت در اجرا رعایت می‌شود، همراهی خواهند کرد. مردم ما فهمیده‌اند که منابع کشور محدود است. اما آن‌ها انتظار دارند منابع محدود به‌درستی و به‌عدالت توزیع شود. اگر مردم ببینند که بنزین فقط به دارندگان چندین خودرو نمی‌رسد، بلکه هر نفر سهم دارد، همکاری خواهند کرد.
میرزایی در بخش پایانی گفت‌وگو، به لزوم تغییر در نگرش مدیریتی اشاره می‌کند. ما باید دست از مدیریت مُسکن‌وار برداریم. این نگاه که "حالا بگذرد تا بعد" کشور را در همین وضعیت نگه داشته. راه نجات، تصمیم‌های سخت اما درست است. مردم ما همواره پای تصمیم‌های عادلانه ایستاده‌اند.
او سخنش را با این جمله تمام می‌کند: فرصت اصلاح وجود دارد، اما فرصت بی‌پایان نیست. هر روز که بگذرد، اصلاح سخت‌تر می‌شود. امروز وقت آن است که کشور را از باتلاق مصرف بی‌رویه نجات دهیم. با عدالت، با عقلانیت، و با شجاعت.
