از کجا بفهمیم دهک چندم هستیم؟ | رقم درآمد حذف یارانه هر دهک منتشر شد
چگونه بدانیم در کدام دهک درآمدی قرار داریم؟ راهنمای کامل در سال ۱۴۰۴
مولف
: محسن کریمی
در ایران، دهک‌بندی درآمدی به معنای دسته‌بندی خانوارها بر اساس سطح درآمد و رفاه اقتصادی است؛ به‌طوری که ۱۰٪ پایین‌ترین درآمد جامعه در دهک اول و ۱۰٪ بالاترین درآمد در دهک دهم طبقه‌بندی می‌شوند.
این سیستم توسط دولت، به‌ویژه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برای تعیین دریافت یارانه، کالابرگ و انواع کمک‌های حمایتی استفاده می‌شود.
تعریف آماری: دهک، هر گروه پرسش‌شده را به ۱۰ قسمت مساوی بر مبنای درآمد تقسیم می‌کند. خانوارهای هم درآمد در هر گروه گرد هم می‌آیند.
کاربرد عملی: دهک‌بندی به دولت اجازه می‌دهد منابع حمایتی را به گروه‌های کمتر برخوردار تخصیص دهد و دهک‌های پردرآمد را از دریافت یارانه نقدی خارج کند.
روش محاسبه دهک: درآمد سالانه معیار است
برای تعیین دهک، ابتدا درآمد سالانه خانوار بر اساس مجموع درآمد افراد سرپرست خانواده محاسبه می‌شود. سپس با توجه به بازه‌های درآمدی تعیین‌شده، خانوار در یکی از دهک‌های درآمدی قرار می‌گیرد.
جدول تقریبی بازه درآمدی در سال ۱۴۰۳ (بر اساس داده‌های متوسط سال گذشته):
- دهک اول: سالانه کمتر از حدود ۳۰ میلیون تومان
- دهک دوم: حدود ۳۰ تا ۶۴ میلیون تومان
- دهک سوم: حدود ۶۴ تا ۹۲ میلیون تومان
- دهک چهارم: حدود ۹۲ تا ۱۱۶ میلیون تومان
- دهک پنجم: حدود ۱۱۶ تا ۱۴۱ میلیون تومان
- دهک ششم: حدود ۱۴۱ تا ۱۶۵ میلیون تومان
- دهک هفتم: حدود ۱۶۵ تا ۱۹۲ میلیون تومان
- دهک هشتم: حدود ۱۹۲ تا ۲۲۵ میلیون تومان
- دهک نهم: حدود ۲۲۵ تا ۲۸۰ میلیون تومان
- دهک دهم: بیش از حدود ۲۸۰ میلیون تومان درآمد سالانه
درآمد و هزینه واقعی در هر دهک (بر اساس مرکز آمار)
مشاهدات آماری نشان می‌دهد که دهک اول درآمد متوسط ماهانه حدود ۳.۵ میلیون تومان داشته و هزینه آن حدود ۴.۱ میلیون تومان بوده است؛ در حالی که درآمد خانوار دهک دهم به‌طور متوسط بیش از ۳۵ میلیون تومان بوده است.
طبق آمار، فاصله درآمدی بین دهک اول و دهم بیش از ده‌برابر است، که نشان‌دهنده نابرابری شدید درآمدی است.
.روش‌های رایج استعلام دهک خود
سامانه «حمایت» (hemayat.mcls.gov.ir)
رایج‌ترین روش رسمی برای استعلام دهک درآمدی ورود به سامانه حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. کاربر با ثبت‌نام پنجره ملی دولت هوشمند و احراز هویت می‌تواند وضعیت دهکی خود را مشاهده و در صورت نیاز امکان اعتراض را داشته باشد.
تلفن گویا و تماس مرکز پاسخگویی
با شماره‌گیری «۰۲۱۶۳۶۹» (یا تلفن گویا) و وارد کردن کد ملی سرپرست خانوار، فرد می‌تواند وضعیت دهک‌بندی خود را دریافت کند. این روش برای کسانی مفید است که به اینترنت دسترسی ندارند یا سامانه را نمی‌شناسند.
کد دستوری (USSD)
با شماره‌گیری کد #کدملی۴۳۸۵۷۴* می‌توانید بدون نیاز به سایت، وضعیت دهکی را مشاهده نمایید؛ البته این روش بیشتر وضعیت یارانه را نشان می‌دهد اما ممکن است محدود باشد.
در صورت نادرستی دهک، چه باید کرد؟
اگر معتقدید دهک‌بندی اشتباه است، می‌توانید از طریق سامانه حمایت یا کد دستوری، درخواست «بازبینی و اعتراض» ثبت کنید. روند رسیدگی به اعتراض، معمولاً همراه با به‌روزرسانی داده‌ها و بازبینی وسع اقتصادی خانوار انجام می‌شود. این امکان دو بار در سال برای خانوارها فراهم است و معمولاً در شهریور هر سال اجرا می‌شود.
شفاف‌سازی و فاصله اجتماعی؛ دهک‌های درآمدی چه می‌گویند؟
سهم دهک‌های پایین درآمد (D1–D3) از کل درآمد ملی با کاهش روبه‌رو بوده؛ در مقابل، سهم دهک‌های میانی (D6–D9) افزایش یافته است.
ضریب جینی ایران نیز از حدود ۰.۳۹ در سال ۱۳۹۵ به حدود ۰.۴۱۵ در سال ۱۴۰۲ رسیده که نشان‌دهنده افزایش نابرابری درآمدی است.
جمع‌بندی: دهک شما کدام است و چگونه می‌توانید آن را بفهمید؟
اگر می‌خواهید بدانید در چه دهکی هستید:
ابتدا درآمد کل خانوار در یک سال گذشته را ارزیابی کنید.
با استفاده از جدول حدودی بالایی، جایگاهتان در دهک اول تا دهم را تخمین بزنید.
برای دریافت نتیجه دقیق‌تر، از سامانه حمایت یا کد دستوری یا تلفن گویای وزارت رفاه استفاده کنید.
در صورت مشاهده نادرستی در دهک‌بندی، درخواست اعتراض ثبت کنید تا مورد بازنگری قرار گیرد.
چرا دانستن دهک درآمدی مهم است؟
دسترسی به یارانه و کالابرگ: دهک‌بندی معیاری برای دریافت کمک‌های معیشتی محسوب می‌شود؛ دهک‌های پردرآمد معمولاً مشمول یارانه نمی‌شوند.
ترجمه واقعیت اقتصادی: دهک‌بندی تصویری بزرگ از وضعیت اقتصادی جامعه و ساختار نابرابری درآمد را نمایش می‌دهد.
اطلاع‌رسانی و تصمیم‌گیری: آگاهی از دهک خود، به برنامه‌ریزی مالی خانوار و تصمیم‌گیری اقتصادی کمک می‌کند
