نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی در تأمین اجتماعی تغییر کرد؟ | فرمول جدید محاسبه سنوات پرداخت حق ‌بیمه در بازنشستگی

میانگین حقوق برای کسی‌‎که بیمۀ رانندگان می‌پرداخته و با تغییر شغل چهارسال سقف حق‌ بیمه را می‌پردازد، دوسال است یا پنج‌سال؟ چون شصت‌ساله شده‌ام و سی‌ویک‌سال سابقه دارم. فرمول محاسبه مستمری با توجه به شرایطم چگونه است؟

درحال‌حاضر، متوسط دستمزد مبنای محاسبۀ مستمری بازنشستگی در صندوق تأمین اجتماعی، دست‌مزد دوسال پایان خدمت است. متوسط دست‌مزد بیمه‌شده نیز از جمع حقوق و مزایای دوسال آخر خدمت (۲۴ ماه) که براساس آن، حق‌ بیمۀ کسرشده تقسیم بر ۲۴ به‌دست می‌آید.

لطفاً در مورد سابقه و ارتباط آن با بازنشستگی و میزان مستمری بازنشستگی توضیح دهید؟

برای احراز بازنشستگی میزان سوابقی لازم است که این سوابق به اشکال مختلف در صندوق‌های بازنشستگی قابل ‌دست‌‎یابی است. در صندوق تأمین اجتماعی برای ایجاد سابقه، روش‌ها و طرق مختلفی پیش‌بینی شده که در صندوق‌های دیگر وجود ندارد. موارد ایجاد سابقه در صندوق تأمین اجتماعی را در موارد زیر می‌توان برشمرد:

1. سنوات پرداخت حق‌ بیمۀ کارگاهی (تابعین قانون کار مصوب ۱۳۶۹) که با پرداخت حق‌ بیمه توسط کارفرمایان، کارخانجات، کارگاه‌ها و شرکت‌های بخش خصوصی بابت کارکنان خود به‌وجود می‌آید. این بیمه و سابقۀ مربوط به آن، اجباری است و با احراز اشتغال و مدت آن، سابقه برای شخص منظور می‌شود.

۲. سوابق مربوط به پرداخت حق ‌بیمه از طریق بیمه‌های خویش‌فرما شامل اختیاری و حرف و مشاغل آزاد. این نوع بیمه، اختیاری است و با توافق طرفین به‌وجود می‌آید و با پرداخت حق‌ بیمۀ توافق‌شده سابقه برای شخص منظور می‌شود.

۳. سوابق دورۀ ضرورت و خدمت سربازی و حضور در جبهه؛ دورۀ سربازی یا حضور در جبهه با پرداخت حق‌ بیمۀ دورۀ مربوطه و با درخواست متقاضی به‌عنوان سابقۀ بیمه برای شخص منظور می‌شود.

۴. سوابق انتقالی از صندوق‌های بازنشستگی دیگر.

۵. سوابق ایجادشده از طریق دورۀ دریافت مقرری بیمۀ بیکاری، غرامت دست‌مزد ایام بیماری و بارداری. در موارد مذکور، علاوه‌بر پرداخت حقوق به بیمه‌شده سوابق بیمه نیز برای وی منظور می‌شود.

۶. سوابق ایجادی از ناحیۀ کارکنان دستگاه‌های دولتی مشمول تأمین اجتماعی از قبیل کارکنان پیمانی دستگاه‌های دولتی و...

۷. سوابق ارفاقی برای برخی از گروه‌های اجتماعی خاص مثل کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور و...

۸. سوابق خریداری‌شده؛ این سوابق، در مورد بیمه‌شدگانی است که شرایط سنی (۶۰ سال سن، برای آقایان و 55 سال سن برای خانم‌ها) لازم را برای بازنشستگی احراز کرده‌اند ولی سابقۀ لازم (حداقل 10 سال سابقه) را ندارند که دراین‌صورت، با خرید سوابق کسری به‌صورت یک‌جا تا سقف ده‌سال می‌توانند از مستمری متناسب با ۱۰سال سابقه بهره‌مند شوند.

۹. سوابق مربوط به بیمه‌های اجباری و خاص غیرمشمولان قانون کار، شامل بیمۀ اجباری کارگران ساختمانی، بیمۀ اجباری رانندگان حمل‌ونقل برون و درون‌شهری، بیمۀ قالی‌بافان و... استفاده از سوابق مذکور، در حوزۀ بازنشستگی، به چند قسمت به شرح زیر قابل تفکیک است:

۱. سوابقی که در احراز شرایط و میزان مستمری بازنشستگی قابل‌محاسبه است که شامل موارد زیر است: سوابق کارگاهی، سوابق ایجادی از طریق بیمه‌های اختیاری و حرف و مشاغل آزاد و دورۀ دریافت مقرری بیمۀ بیکاری، غرامت دست‌مزد ایام بیماری و بارداری، سوابق بیمه‌ای غیرمشمولین قانون کار و کارکنان پیمانی دستگاه‌های دولتی و سوابق خریداری‌شده.

۲. سوابقی که در احراز شرایط بازنشستگی کاربرد ندارد، ولی در تعیین میزان مستمری قابل‌ محاسبه است؛ مثل سوابق ارفاقی.

۳. سوابقی که هم در احراز شرایط و هم در محاسبۀ مستمری، قابل ‌احتساب است، ولی برای تعیین مبنای اولیه برای تحقق بازنشستگی کاربرد ندارد. این مورد در خصوص سوابق انتقالی از صندوق‌های بازنشستگی، صادق است. با توجه به این که مبنای اولیه تحقق بازنشستگی در صندوق تأمین اجتماعی، داشتن حداقل 10 سال سابقه در صندوق مذکور است، بنابراین کسانی که بخواهند با لحاظ سوابق انتقالی بازنشسته شوند، باید حداقل ۱0 سال سابقۀ قانونی مقرر را در صندوق تأمین اجتماعی ایجاد کرده باشند. 

بنده از سال 1385 درخواست بازنشستگی برای مشاغل سخت و زیان‌آور کردم. پس از آن، در سال ۸۹ با مادۀ 10 قانون نوسازی صنایع بازنشسته شده‌ام. این درحالی است که تمام طول خدمتم در کارهای سخت مشغول بوده‌ام. می‌خواهم وضعیت بازنشستگی‌ام را به سخت و زیان‌آور تغییر دهم؟ راهکار چیست؟

در تمامی موارد، برای تحقق بازنشستگی، خود بیمه‌شده باید رأساً درخواست خود را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه کنید و سازمان تأمین اجتماعی، به‌هیچ‌عنوان، بیمه‌شده‌ای را بدون درخواست خود شخص، بازنشسته نمی‌کند. کارفرما نیز فقط در دو مورد می‌تواند بازنشستگی کارگر خود را از سازمان تأمین اجتماعی تقاضا کند که یکی از آن موارد، در شرایطی است که بیمه‌شده و کارگر 5 سال از سن مقرر برای بازنشستگی را پشت سر گذاشته باشد که این سن نیز برای آقایان ۶۵ و برای خانم‌ها 60 سال می‌باشد.

مورد دیگر که کارفرما می‌تواند بازنشستگی کارگر خود را تقاضا کند، براساس مادۀ ۱۰ قانون نوسازی صنایع است که تا پایان برنامۀ پنجم توسعه قابل ‌اجرا بوده است. به موجب این قانون، کارفرما می‌تواند کارگر خود را که بیش از 25 سال سابقه دارد، بازنشسته کند و در این حالت هم باید کارگر جدیدی را جایگزین کند و هم 50 درصد از مجموع حق ‌بیمه و مستمری مدت ارفاقی را بپردازد. 50 درصد دیگر را دولت پرداخت می‌کند. براساس قانون نوسازی صنایع، سازمان تأمین اجتماعی کسی را رأساً بازنشسته نمی‌کند؛ مگر این‌که کارفرما درخواست کرده باشد.