هدیه اقتصادی دولت پزشکیان به مردم؛ توزیع بسته معیشتی برای ۸ دهک جامعه
سیدکامل تقوی‌نژاد، دبیر هیات دولت، اعلام کرد که دولت در راستای حمایت از اقشار مختلف جامعه، تعداد دهک‌های تحت پوشش بسته‌های معیشتی را از ۴ دهک به ۸ دهک افزایش داده است. بر این اساس، حداقل یک بسته معیشتی به‌صورت ماهانه به این خانوارها ارائه خواهد شد.
مولف
: محسن کریمی
دولت پزشکیان با هدف کاهش فشارهای اقتصادی و مقابله با چالش‌های احتمالی ناشی از مکانیسم ماشه، بسته‌های معیشتی را برای ۸ دهک جامعه گسترش داده و تمهیدات ویژه‌ای برای تثبیت قیمت‌ها و تأمین کالاهای اساسی مردم در نظر گرفته است.
تقوی‌نژاد با اشاره به فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی طرف‌های مقابل، تأکید کرد که دولت از پیش تدابیر لازم را در کمیته‌های تخصصی برای هرگونه سناریوی احتمالی پیش‌بینی کرده است. وی افزود: «دولت ضمن تلاش برای توقف مکانیسم ماشه از طریق رایزنی‌های بین‌المللی، اقداماتی را در داخل کشور طراحی کرده تا مردم تحت فشار اقتصادی قرار نگیرند.»
به گفته دبیر هیات دولت، طرح‌های متعددی برای حمایت از معیشت مردم و تثبیت قیمت کالاهای اساسی در دستور کار قرار گرفته است. همچنین تصمیمات مؤثری برای تأمین ارز موردنیاز بخش‌هایی که به نیاز‌های عمومی جامعه مرتبط هستند، اتخاذ شده است. این اقدامات به‌منظور حفظ ثبات اقتصادی و کاهش اثرات تورم بر زندگی مردم طراحی شده‌اند.
تقوی‌نژاد با اشاره به برنامه‌های دولت برای ثبات بازار، اظهار داشت: «علاوه بر بسته‌های معیشتی، دولت برای سایر کالاهای ضروری که در این بسته‌ها قرار ندارند نیز برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده است تا از طریق تنظیم بازار و تثبیت قیمت‌ها، فشار اقتصادی بر مردم کاهش یابد.»
دولت همزمان با مذاکرات بین‌المللی برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، با تمرکز بر سیاست‌های داخلی، شرایطی را فراهم کرده است تا تأثیرات منفی احتمالی بر معیشت مردم به حداقل برسد. این رویکرد دوگانه نشان‌دهنده تعهد دولت به حفظ ثبات اقتصادی و حمایت از اقشار مختلف جامعه است
در بیانیه‌ای از ایرنا آمده است که دولت در حاشیه جلسه هیئت دولت تاکید کرده است که تاکنون ۴۰ درصد از مصوبات دولت به معیشت مردم اختصاص داشته و در این زمینه اقدامات گسترده‌ای در معاونت حقوقی و در سازمان برنامه و بودجه صورت گرفته است.
یکی از اقداماتی که همراه با طرح بسته معیشتی دنبال می‌شود، تفویض اختیارات به استانداران است تا در سطح استان‌ها بتوانند بر اساس شرایط محلی تصمیم‌گیری کنند. این تفویض اختیار در سه سطح مختلف دسته‌بندی شده است: اختیاراتی که مستقیماً به استانداران واگذار شده‌اند، بخش‌هایی که نیازمند مجوز از مراجع بالاتر هستند، و لوایحی که در دست تدوین قرار دارند.
همچنین در برخی گزارش‌ها آمده است که دولت با تخصیص ارزی قابل توجه برای کالاهای اساسی، به دنبال اطمینان از تأمین داخلی و خارجی این کالاهاست. به عنوان نمونه، برخی نمایندگان مجلس از تخصیص ۱۱ میلیارد دلار برای واردات و تأمین کالاهای اساسی (نهاده‌های دامی، دارو و کالاهای ضروری) سخن گفته‌اند.
از سوی دیگر، رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که دولت در حال آماده‌سازی بزرگ‌ترین بسته معیشتی تاریخ کشور است که بیش از ۸۰ درصد جمعیت را تحت پوشش قرار خواهد داد؛ به طوری که تنها دهک نهم و دهم از این طرح کنار گذاشته شوند.
در یکی از گزارش‌ها به جزئیات احتمالی کالاهای مشمول طرح اشاره شده است: کالاهایی مثل برنج، گوشت مرغ و قرمز، لبنیات، روغن، حبوبات، تخم‌مرغ و برخی کالاهای پرمصرف دیگر. همچنین گفته شده است که بسته معیشتی جدید احتمالاً به صورت ترکیبی از یارانه نقدی و کارت خرید کالا (کالاکارت) به خانوارها ارائه خواهد شد.
گفته می‌شود که مبالغ بسته معیشتی به تعداد اعضای خانوار بستگی خواهد داشت؛ به عنوان مثال، برای خانوار چهار نفره رقمی در حدود ۱٫۵ میلیون تومان پیش‌بینی شده است، اما تاکید شده است که این ارقام هنوز قطعی نیستند و پس از تصویب رسمی اعلام خواهند شد.
فرصت‌ها و چالش‌ها
فرصت‌ها:
فشار اقتصادی بر اقشار متوسط و پایین کاهش می‌یابد و ثبات روانی ایجاد می‌شود.
عدالت توزیعی بیشتر شده و شکاف درآمدی کمتر می‌شود.
دولت می‌تواند از این رهگذر حمایت قابل‌لمس از معیشت نشان دهد و اعتماد عمومی را تقویت کند.
چالش‌ها:
تأمین منابع مالی پایدار برای اجرای بلندمدت طرح.
نظارت مؤثر بر توزیع بسته‌ها و جلوگیری از فساد یا رانت.
تشخیص دقیق دهک‌های درآمدی و جلوگیری از خطا در شناسایی مشمولان.
هم‌پوشانی احتمالی با یارانه‌های نقدی موجود و مسائل فنی ادغام آن‌ها.
نوسان نرخ ارز و تورم، که ممکن است سازوکار تثبیت قیمت‌ها را دشوار کند.
در جمع‌بندی، طرح دولت برای ارائه بسته معیشتی به ۸ دهک درآمدی نشان‌دهنده تلاشی گسترده برای مقابله با تحریم‌ها، اثرات تورمی و فشار اقتصادی بر مردم است. اگر این طرح با شفافیت، منابع مالی کافی، و نظارت دقیق اجرا شود، می‌تواند گامی مؤثر در تضمین معیشت خانوارها و ثبات اقتصادی باشد.
سؤالات پر‌تکرار درباره بسته معیشتی ۸ دهک دولت پزشکیان
۱. بسته معیشتی دولت شامل چه کسانی می‌شود؟
بسته معیشتی جدید دولت شامل هشت دهک درآمدی جامعه است؛ یعنی تقریباً ۸۰ درصد جمعیت کشور. تنها دهک نهم و دهم که درآمد بالاتری دارند، از این طرح مستثنی هستند.
۲. میزان مبلغ یا ارزش بسته معیشتی چقدر است؟
میزان حمایت متناسب با تعداد اعضای خانوار تعیین می‌شود. طبق اعلام اولیه، برای خانوار چهار نفره رقمی حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون تومان در نظر گرفته شده است؛ با این حال ارقام نهایی پس از تصویب هیئت دولت اعلام می‌شود.
۳. بسته معیشتی نقدی است یا کالایی؟
بر اساس گزارش‌ها، بسته معیشتی به‌صورت ترکیبی از یارانه نقدی و کالاکارت (کارت خرید کالا) اجرا می‌شود. کالاهای اساسی نظیر برنج، روغن، گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ در این طرح لحاظ شده‌اند.
۴. زمان آغاز اجرای طرح چه زمانی است؟
پیش‌بینی شده است که این طرح از اواخر پاییز ۱۴۰۴ یا ابتدای زمستان به‌طور رسمی آغاز شود. البته دولت اعلام کرده که در صورت نهایی شدن منابع مالی، ممکن است اجرای آن زودتر شروع شود.
۵. چه نهادی مسئول شناسایی دهک‌هاست؟
شناسایی دهک‌های درآمدی برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها است. این نهادها بر اساس داده‌های بانکی، مالیاتی و بیمه‌ای، دهک‌ها را تفکیک می‌کنند.
۶. آیا ممکن است افراد اشتباهاً از دریافت بسته حذف شوند؟
بله، احتمال خطا در شناسایی دهک‌ها وجود دارد. دولت اعلام کرده است که سامانه‌ای برای ثبت اعتراض و بررسی مجدد دهک‌بندی فعال خواهد شد تا افراد بتوانند اعتراض خود را ثبت کنند.
۷. بسته معیشتی چه تفاوتی با یارانه نقدی دارد؟
یارانه نقدی مبلغی ثابت است که به حساب خانوار واریز می‌شود، اما بسته معیشتی بیشتر بر تأمین کالاهای اساسی با قیمت ثابت تمرکز دارد و ممکن است به‌صورت غیرنقدی (کالاکارت) ارائه شود.
