اطلاعیه مهم درباره معیار جدید دهک‌بندی خانوار | پرداخت یارانه جدید با این شرایط برای یارانه بگیران
سخنگوی هیات رئیسه مجلس اعلام کرد: در شناسایی پردرآمدها جهت دهک‌بندی خانوارها، وضعیت مالکیت یا اجاره مسکن نقش تعیین‌کننده‌ای ندارد؛ این در حالی است که دولت امسال یارانه ۸ میلیون نفر را قطع کرده است.
مولف
: محسن کریمی
در شرایطی که دولت در سال جاری یارانه حدود ۸ میلیون نفر را قطع کرده است، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که در شناسایی افراد پردرآمد، وضعیت مالکیت مسکن خانوارها مورد توجه قرار نگرفته است.
به دلیل نبود بانک اطلاعاتی جامع و شفاف ، مالکیت املاک، به‌ویژه مسکن محل اقامت خانوارها، از معیارهای اصلی در تعیین دهک‌های درآمدی حذف شده است یا تاثیر آن بسیار کم‌رنگ است. در حال حاضر، مالک یا مستاجر بودن خانوار تاثیری قابل توجه در دهک‌بندی ندارد. این در حالی است که طبق آمارهای بانک مرکزی، سهم مسکن از هزینه‌های خانوار در سراسر کشور ۳۵ درصد است و در تهران و کلان‌شهرها این سهم به بیش از ۶۰ درصد می‌رسد.
خانواری که مجبور است بیش از ۶۰ درصد از درآمد ماهانه خود را برای تامین مسکن هزینه کند، از دید وزارت کار و سازمان هدفمندی یارانه‌ها ممکن است به اشتباه در گروه دهک‌های پردرآمد قرار گیرد. این در حالی است که با توجه به هزینه‌های سنگین مسکن، بخش عمده‌ای از درآمد ماهانه این خانوار صرف مسکن شده و برای معیشت منابع اندکی باقی می‌ماند.
عباس گودرزی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، تاکید دارد که در حال حاضر فقط تراکنش‌های مالی ، سفرهای خارجی و وجود خودرو معیار تعیین دهک و حذف یارانه‌ها هستند. او بر اهمیت ایجاد زیرساخت‌هایی برای توجه به مولفه‌هایی مانند مسکن و زمین در دهک‌بندی خانوار تاکید می‌کند.
این نماینده مجلس تصریح می‌کند که در حال حاضر ضعف‌هایی در جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با مسکن وجود دارد و این اطلاعات در دهک‌بندی خانوارها لحاظ نمی‌شود. او تاکید می‌کند که تراکنش مالی، سفر خارجی و خودرو به تنهایی کافی نیستند. این مسئله سبب شده دهک‌بندی انجام‌شده نه دقیق باشد و نه عادلانه.
عباس گودرزی همچنین می‌گوید که باید دارایی‌هایی همچون مسکن و زمین در محاسبات دهک‌بندی خانوارها لحاظ شوند. در غیر این صورت، عدالت توزیعی ضربه می‌خورد و شناسایی گروه‌های ضعیف جامعه به‌درستی انجام نمی‌شود. برای مثال، ممکن است فردی مالک ۱۰ خانه باشد و در عین حال به دلیل نبود اطلاعات مرتبط با مسکن به عنوان مستحق دریافت یارانه شناخته شود. چنین ناکارآمدی‌هایی نشان‌دهنده عدم کارشناسی و دقت کافی در شیوه دهک‌بندی فعلی است.
پیگیری ها از شاخص جدید دهک بندی برای حذف یارانه حاکی است، به ازای هر عضو خانوار عدد 10 میلیون تومان شاخص خرید خُرد در ماه تعیین شده، و به عنوان مثال خانوار 3نفره اگر طی 6ماه، خرید ماهانه خرد و اجاره‌بهایش 50 میلیون تومان باشد،یارانه اش حذف می شود.
پیگیری‌های جدید تسنیم نشان می‌دهد که در کنار شاخص‌های قبلی مانند اطلاعات گردش حساب، محاسبه هزینه اجاره و دارایی‌هایی مانند خودرو، شاخص دیگری تحت عنوان خرید خرد نیز برای تغییر دهک‌بندی‌ها اضافه شده است.
براین اساس به ازای هر فرد در یک خانوار، شاخص خرید خرد 10 میلیون تومان در ماه تعیین شده است. به عبارت دیگر اگر یک خانوار 3 نفره را در نظر بگیریم، به ازای هر عضو خانوار امکان خرید 10 میلیون تومان خرید خرد وجود خواهد داشت که جمع آن برابر با 30 میلیون تومان خواهد بود.
اما خرید خرد به چه معنا است؟ در این خصوص باید گفت که خرید و فروش املاک، خودرو یا کارت به کارت‌ها در این چارچوب قرار نمی‌گیرند. در نتیجه تنها خرید‌های خرد از طریق دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی به عنوان داده‌های مربوط به خرید خرد خانوار محاسبه می‌شود.
این شاخص از این جهت ملاک قرار گرفت که شاید شناسایی تمامی منابع درآمدی خانوارها کار سخت و پیچیده‌ای باشد. ضمن اینکه شفاف‌سازی علت گردش حساب و اینکه آیا در تعریف درآمد قرار می‌گیرد یا خیر، خود نیاز به پیگیری‌های بیشتری دارد.
با این حال چنین چالشی در بخش هزینه وجود ندارد. به این ترتیب تشخیص و مقایسه وضعیت خانوارها از جهت هزینه به خصوص هزینه‌های خرد کار بسیار ساده‌تری است. بنابراین در مجموعه شاخص‌های دهک‌بندی، مسئله خرید خرد مطرح و اجرایی شده است.
به منظور آنکه دقت بیشتری در اجرای این شاخص وجود داشته باشد، خرید خرد نه در بازه‌های یک ماهه، بلکه در میانگین 6 ماهه هر خانوار مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
به این ترتیب به نظر می‌رسد که هر خانوار سه نفره‌ای که در مجموع محاسبات مربوط به هزینه ماهانه (خرید خرد+هزینه اجاره) از حدود 50 میلیون تومان فراتر رفته باشد و این رقم متوسط 6 ماهه باشد، به عنوان خانواری در سه دهک بالایی شناسایی شده است.
