کسانیکه سهام عدالت ندارند بخوانند
در تازه‌ترین تحولات طرح واگذاری و ساماندهی سهام عدالت، دولت در نظر دارد طی یک ماه آینده طرح جامع «ساماندهی سهام عدالت و تعیین تکلیف جاماندگان» را به هیئت وزیران ارائه کند؛ طرحی که اگرچه هنوز به تصویب نرسیده، اما در صورت اجرا می‌تواند گامی مهم در جهت رفع نابرابری و اصلاح ساختار بازار سرمایه تلقی شود.
مولف
: محسن کریمی
دولت قصد دارد طی یک ماه آینده طرح جامع ساماندهی سهام عدالت و تعیین‌تکلیف جاماندگان را برای تصویب نهایی به هیئت وزیران ارائه کند.
سرگرمی روز نوشت : مطابق گفته‌های سید علی مدنی‌زاده، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، این طرح در مسیر نهایی شدن در شورای عالی بورس قرار دارد و پس از تصویب، برای تصمیم نهایی به دولت ارسال خواهد شد. هدف اصلی، شفاف‌سازی وضعیت فعلی دارندگان سهام اعم از روش مدیریت مستقیم یا غیرمستقیم و گشودن مسیر قانونی به منظور مشمول کردن کسانی که تاکنون از دریافت سهام عدالت محروم مانده‌اند عنوان شده است.
وی عدد «۳ تا ۶ میلیون نفر» را به‌عنوان برآورد افرادی ذکر کرد که در سنوات پیش موفق به دریافت سهام عدالت نشده‌اند. این دسته که از آن‌ها با عنوان جاماندگان یاد می‌شود عمدتاً شامل اقشار کم‌درآمد، تحت پوشش سازمان‌های حمایتی و یا کسانی است که در مراحل اولیه طرح (سال‌های آغازین) امکان ثبت‌نام یا بهره‌مندی نیافتند.
مدنی‌زاده در تشریح محورهای طرح، به سه بخش بنیادی اشاره کرد: نخست، بازنگری در روش‌های مدیریت سهام عدالت – چه روش مستقیم و چه روش غیرمستقیم؛ دوم، اصلاح ساختار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت؛ و سوم، تسهیل قابلیت سوددهی پایدار برای دارندگان این سهام. به‌عبارت دیگر، دولت می‌خواهد هم عملکرد بنگاه‌های زیرمجموعه سهام عدالت را ارتقا دهد و هم شرایطی فراهم آورد که مالکیت عمومی این دارایی بیش از پیش به ثمر برسد.
از نگاه تحلیلگران، این رویکرد می‌تواند به دو نتیجه مهم منتهی شود: اول، افزایش اعتماد عمومی به بورس و بازار سرمایه؛ و دوم، افزایش مشارکت اقشار بیشتری از مردم در سرمایه‌گذاری و بهره‌گیری از منافع اقتصادی بلندمدت.
با این‌حال، مسیر اجرای طرح با چند چالش جدی همراه است. نخست آنکه واگذاری سهام به جاماندگان نیازمند تأمین منابع سهام است؛ به‌ویژه آنکه شرکت‌های دولتی یا سرمایه‌گذاری‌های بزرگ باید پیشاپیش برای واگذاری آماده شوند. برخی گزارش‌ها حاکی است که فرآیند ثبت‌نام یا اعطای سهام جدید در قانون بودجه سال ۱۴۰۴ «تکلیفی» برای دولت تعیین نکرده بود، و بازتاب این موضوع، تردیدها را درباره زمان اجرای طرح تقویت کرده است.
در کنار این، همچنان مسئله «ثبت‌نام جاماندگان» و شرح شروط و مدارک لازم، منبع سردرگمی است؛ سایت‌های خبری مختلف هرازگاهی زمان احتمالی ثبت‌نام را اعلام کرده‌اند، اما تا کنون اطلاعیه رسمی قطعی منتشر نشده است.
اگر طرح به صورت کامل اجرا شود، اثرگذاری آن فراتر از بازار سرمایه خواهد بود. اولین و مهم‌ترین نتیجه، افزایش دارایی خانوارهای کم‌درآمد است؛ بدین معنا که خانوارهایی که تاکنون از دریافت سهام عدالت بازمانده بودند، به دارایی انسانی و سرمایه‌ای قابل بهره‌گیری دست یابند. دوم، کاهش فاصله طبقاتی که به‌ویژه در شرایط تورمی کنونی، از نگرانی‌های جدی محسوب می‌شود. سوم، ارتقای حس مشارکت عمومی در مالکیت سرمایه‌های کشور که به خودی خود می‌تواند موجب ارتقای ثبات اقتصادی شود.
برای آن دسته از افراد که احساس می‌کنند ممکن است جزو جاماندگان باشند، پیشنهاد می‌شود چشم به اطلاعیه رسمی داشته باشند، از سامانه‌های معتبر مانند سامانه سجام جهت اصلاح اطلاعات بانکی و هویتی استفاده کنند، و هرگونه اطلاعیه رسمی را حتماً از منابع موثق پیگیری نمایند. به‌عنوان نمونه، پیش‌تر درباره کسانی که موفق به دریافت سود سهام عدالت نشده‌اند، مهلت اصلاح شماره حساب بانکی و شماره شبای معتبر تعیین شده بود.
به‌طور خلاصه، طرح دولت برای «ساماندهی سهام عدالت و تعیین‌تکلیف جاماندگان» اگرچه هنوز در مرحله تصویب قرار دارد، اما می‌تواند نقطه عطفی در تحکیم حقوق اقتصادی اقشار کم‌درآمد و بهبود عملکرد بازار سرمایه باشد. کلید موفقیت آن، روشن بودن زمان‌بندی، شفافیت کامل فرآیند، مناسب بودن منابع و هماهنگی میان دستگاه‌ها خواهد بود. در شرایطی که بسیاری از ایرانیان در جست‌وجوی راه‌هایی برای حفظ ارزش دارایی خود و ارتقای قدرت خرید خانوار هستند، این برنامه می‌تواند امید جدیدی ایجاد کندبه‌شرط آنکه به شکل دقیق و بدون تأخیر اجرایی شود.
