تغییر فرمول پرداخت عیدی بازنشستگان جدی شد | موج جدید مطالبه بازنشستگان برای عدالت در پرداخت‌ها
در اقدامی قابل توجه، گروهی از بازنشستگان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی (تأمین اجتماعی) با راه‌اندازی کارزاری عمومی، خواستار محاسبه و پرداخت عیدی پایان سال بر مبنای همان فرمولی شده‌اند که برای کارگران شاغل تحت پوشش قانون کار اعمال می‌شود.
مولف
: محسن کریمی
در متن این کارزار که با عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی در فضای مجازی و پلتفرم‌های جمع‌آوری امضا منتشر شده، بازنشستگان تأمین اجتماعی یادآوری کرده‌اند: «سال‌ها با تلاش و زحمت چرخ تولید کشور را به حرکت درآوردیم؛ امروز انتظار داریم همانند دوران اشتغال، از عدالت در پرداخت‌ها برخوردار باشیم.»
طبق متن کارزار، یکی از نکات مهم این است که کارگران مشمول قانون کار، عیدی خود را بر پایه «دو تا سه برابر حداقل حقوق سالانه» دریافت می‌کنند، اما بازنشستگان تأمین اجتماعی همچنان تحت فرمول ثابت و غیر‌منصفانه‌ای قرار دارند که با اصول عدالت بیمه‌ای و ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی در تضاد دانسته شده است.
در ادامه بیانیه آمده است: «ما بازنشستگان و فرزندان این جامعه زحمت‌کش، خواهان آن هستیم که: مبنای محاسبه عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی همانند کارگران شاغل تحت پوشش قانون کار تعیین گردد. سازمان تأمین اجتماعی و دولت در تدوین بودجه سالیانه، این اصلاح را در دستور کار قرار دهند.»
در واقع، محور اصلی درخواست این گروه سه‌گانه است:
برابری مبنای محاسبه عیدی با کارگران شاغل،
لحاظِ حقوق و سابقه بیمه‌ای در محاسبه آن،
ورود جدی دولت و سازمان تأمین اجتماعی به اصلاح آیین‌نامه و بودجه مربوطه.
بازنشستگان تأمین اجتماعی تاکید دارند که در هنگام اشتغال، بسیاری از آن‌ها مشمول قانون کار بوده‌اند و بیمه سهم‌شان از طریق تأمین اجتماعی انجام شده است؛ بنابراین پرداخت عیدی متفاوت برای دوران بازنشستگی، نوعی تبعیض تلقی می‌شود. متن کارزار به‌صراحت آورده است: «این موضوع با اصول عدالت بیمه‌ای و ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی در تضاد است.»
ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی به حقوق بیمه‌شدگان بعد از بازنشستگی، وظایف سازمان و شرایط پرداخت مستمری اشاره می‌کند و از لحاظ حقوقی، مرجع مناقشه در این درخواست شمرده شده است.
با توجه به افزایش مستمر تورم، فشار معیشتی گسترده و کاهش قدرت خرید بازنشستگان، این مطالبه وارد میدان عدالت اجتماعی و برابری حقوق شده است. آن‌ها معتقدند در شرایطی که هزینه‌های زندگی روزبه‌روز افزایش می‌یابد، «رقم ثابت» عیدی برای بازنشستگان قابل توجیه نیست. این موضوع موجب شده تا کارزار با شعار «عیدی ما باید کارگری باشد» نیز مطرح شود.
در حال حاضر، این کارزار شمار قابل‌توجهی امضا جمع‌آوری کرده و در رسانه‌ها نیز بازتاب یافته است. برای مثال، پلتفرم کارزار «درخواست عیدی پایان سال بازنشستگان تأمین اجتماعی برابر با شاغلین» بیش از ۳۱ هزار امضا ثبت کرده است.
اگرچه تاکنون پاسخ رسمی کامل از سوی سازمان تأمین اجتماعی یا دولت اعلام نشده، اما رسانه‌ها از پیگیری این موضوع و احتمال طرح در جلسات کارشناسی حکایت دارند.
یکی از موانع مهم، تفاوت‌های قانونی میان بازنشستگان تأمین اجتماعی و مشمولان قانون کار است؛ اگر چه بازنشستگان تأمین اجتماعی پیش‌تر مشمول قانون کار بوده‌اند، اما اکنون تحت مقررات خاص خود قرار دارند.
از سوی دیگر، تغییر فرمول عیدی مستلزم اصلاح بودجه سالانه، آیین‌نامه داخلی سازمان تأمین اجتماعی و احتمالاً تصویب در مجلس یا شورای عالی کار است.
همچنین، دستگاه‌های مرتبط مثل سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت کار و امور اجتماعی و نمایندگان مجلس نیز باید در فرآیند بررسی دخیل شوند تا تغییرات عملی شود.
مطالبه بازنشستگان تأمین اجتماعی برای «عیدی بر مبنای عیدی کارگران شاغل» نه تنها یک درخواست مالی، بلکه نمادی از خواست عدالت‌خواهانه در نظام پرداخت‌های بازنشستگی است. آن‌ها تاکید دارند که خدمت طولانی‌مدت‌شان در دوران اشتغال شانه‌به‌شانه شاغلان قانون کار بوده و اکنون انتظار برخورداری از همان شاخص‌های حقوقی را دارند.
کارزار مذکور با پوشش رسانه‌ای، امضاهای گسترده و حمایت‌های صنفی وارد مرحله‌ای شده که ممکن است زمینه‌ساز اصلاح رویه‌های فعلی شود. اما تحقق آن نیازمند عزم جدی از سوی مقام‌های تصمیم‌گیر است. بسته به واکنش سازمان تأمین اجتماعی و تصمیم‌سازی در نهادهای ذیربط، می‌توان امیدوار بود که گام‌های اصلاحی در سال آتی برداشته شود.
