شرایط جدید تغییر نام در شناسنامه ؛آنلاین و فوری | خبر مهم برای دارندگان شناسنامه قدیمی

تغییر نام در شناسنامه دیگر کار پیچیده و دست‌نیافتنی نیست؛ هر فردی می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه صالح و طی مراحلی مشخص، نام رسمی خود را تغییر دهد. قانون ثبت احوال و مقررات مدنی کشور، مسیر قانونی و روشن این فرایند را برای شهروندان تعیین کرده است تا میان هویت رسمی و شخصی‌شان هماهنگی ایجاد شود.

تغییر نام دیگر رؤیایی دست‌نیافتنی نیست؛ در روز‌هایی که بسیاری از شهروندان از نام رسمی خود دل خوشی ندارند یا با دو نام شناخته می‌شوند، قانون مسیر مشخص و شفافی را برای تغییر نام فراهم کرده است؛ حقی انسانی که ریشه در قوانین داخلی و حتی اسناد بین‌المللی دارد.

در سال‌های اخیر، شمار قابل توجهی از شهروندان تمایل خود را به تغییر نام ابراز کرده‌اند. بسیاری از آنان از نامی که در کودکی برایشان انتخاب شده رضایت ندارند یا در زندگی روزمره با نامی دیگر شناخته می‌شوند. این اختلاف میان نام رسمی و نام عرفی باعث شده است که افراد به دنبال اصلاح اسناد سجلی خود باشند تا میان هویت رسمی و اجتماعی‌شان هماهنگی ایجاد شود.

آرمین افشاری‌پور، وکیل پایه‌یک دادگستری، در گفت‌وگو با مهر درباره ابعاد حقوقی تغییر نام گفت: «مطابق قوانین کشور، منعی برای تغییر نام وجود ندارد. هرچند شناسنامه سندی رسمی است، اما نام هر فرد بخش مهمی از هویت او به شمار می‌آید و حق انتخاب آن از حقوق طبیعی انسان‌هاست.»

او با اشاره به اسناد بین‌المللی افزود: «در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (۱۹۶۶) و کنوانسیون حقوق کودک (۱۹۸۹) که ایران نیز به آن پیوسته، بر حق داشتن و تغییر نام به عنوان یکی از حقوق بنیادین انسانی تأکید شده است.»

افشاری‌پور ادامه داد: «قوانین داخلی ایران نیز در این زمینه شفاف‌اند. بر اساس قانون ثبت احوال، اگر در نوشتن نام اشتباهی رخ داده باشد، هیأت حل اختلاف ثبت احوال موظف است آن را اصلاح کند. همچنین شورای عالی ثبت احوال فهرستی از اسامی ممنوعه را تعیین کرده است و در صورتی که نام جدید در این فهرست نباشد، مانعی برای تغییر وجود ندارد.»

این وکیل توضیح داد که بر اساس ماده ۴ قانون ثبت احوال و ماده ۹۹۵ قانون مدنی، تغییر نام تنها با حکم دادگاه ممکن است. فرد متقاضی باید دادخواست خود را به دادگاه صالح در محل اقامتش ارائه دهد تا پس از بررسی، رأی لازم صادر شود.

او افزود: «در مواردی که فرد از کودکی با نامی متفاوت از نام رسمی خود شناخته می‌شود و اصطلاحاً دو اسمی است، ارائه استشهادیه و معرفی شهود به دادگاه می‌تواند به اثبات موضوع و تسریع در روند رسیدگی کمک کند.»

افشاری‌پور تأکید کرد: «دادگاه‌ها معمولاً زمانی با تغییر نام موافقت می‌کنند که احتمال بروز مشکلات در اسناد رسمی، مالی، تجاری یا اداری وجود داشته باشد، یا حفظ احترام و هویت فرد اقتضا کند.»

به گفته او، تصمیم دادگاه‌ها در این زمینه بر مبنای اصول فقهی مرتبط با کرامت انسانی و حرمت شخصیت افراد است.

این وکیل دادگستری در پایان خاطرنشان کرد: «نام بخشی از کرامت انسانی است. تغییر آن تنها یک انتخاب سلیقه‌ای نیست، بلکه می‌تواند در حفظ شخصیت فرد، آرامش روانی و رفع مشکلات اجتماعی و حقوقی او نقش مؤثری داشته باشد.»

سامانه تعاملی «نام» ثبت احوال، امکان انجام امور مربوط به انتخاب نام فرزندان و تغییر نام را به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری فراهم کرده است.

در عصر دیجیتال و با پیشرفت فناوری‌های اطلاعاتی، توسعه دولت الکترونیک و ارائه خدمات غیرحضوری به شهروندان از اولویت‌های مهم نهادهای دولتی است. یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، سامانه تعاملی «نام» سازمان ثبت احوال کشور است که با هدف ساده‌سازی فرآیندهای انتخاب و ثبت نام، به صورت یکپارچه و مدرن طراحی و راه‌اندازی شده است.

سامانه «نام» که در آدرس اینترنتی nameselect.sabteahval.ir فعال است، بستری امن و کاربرپسند را فراهم کرده تا شهروندان بتوانند به سادگی و بدون نیاز به مراجعه حضوری، امور مرتبط با انتخاب نام فرزندان یا درخواست تغییر نام خود را انجام دهند. این سامانه با استفاده از فناوری‌های نوین دیجیتال، ارتباط دوطرفه میان کاربران و سازمان ثبت احوال را تسهیل می‌کند و در نتیجه، سرعت، دقت و شفافیت در انجام این امور به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه «نام» می‌توان به بانک جامع نام‌های تأیید شده اشاره کرد که امکان دسترسی به فهرستی دقیق و به‌روز از نام‌های معتبر و مورد تأیید سازمان ثبت احوال را برای کاربران فراهم می‌آورد. این ویژگی به والدین کمک می‌کند تا در انتخاب نام مناسب برای فرزندان خود با اطمینان کامل عمل کنند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند.

علاوه بر این، کاربران قادرند به صورت آنلاین درخواست تغییر نام خود را ثبت کنند، مدارک لازم را بارگذاری کنند و پیگیری وضعیت درخواست را به صورت لحظه‌ای انجام دهند. ارائه مشاوره تخصصی و پیشنهادهای هوشمند بر اساس معیارهای فرهنگی، دینی و اجتماعی نیز از دیگر امکانات سامانه است که به تصمیم‌گیری بهتر کاربران کمک می‌کند.

در مجموع، سامانه تعاملی «نام» نه تنها موجب کاهش مراجعات حضوری و صرفه‌جویی در زمان و هزینه شهروندان شده، بلکه با ارتقای سطح خدمات و افزایش شفافیت، گامی مهم در مسیر توسعه دولت الکترونیک و رضایت مردم برداشته است. این سامانه نمونه‌ای بارز از بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های نوین برای بهبود فرآیندهای اداری و ارتقای کیفیت خدمات دولتی به شمار می‌آید.