جرم‌گیری دندان با برنج؟ ترفند عجیب اما واقعی که همه را شگفت‌زده کرد!
در سال‌های اخیر، برخی ویدئوها و توصیه‌های خانگی در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کنند که برنج خشک یا پودر شده می‌تواند روشی طبیعی برای کاهش جرم‌های سطحی دندان باشد.
مولف
: آیلار رحمانیاین ادعا به دلیل دسترسی آسان به برنج و طبیعی بودن آن، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اما پرسش اصلی این است که: آیا این روش واقعاً مؤثر و ایمن است؟ و مهم‌تر از آن، علم درباره‌اش چه می‌گوید؟ در ادامه، نگاهی معتبر و مبتنی بر منابع علمی به این موضوع خواهیم داشت.
طرفداران این روش معمولاً برنج خام را در آسیاب خانگی پودر کرده یا دانه‌ها را بدون آب در دهان قرار داده و با دندان‌ها فشار می‌دهند. آن‌ها ادعا می‌کنند که ذرات سخت و ریز برنج مانند «اسکراب» عمل کرده و می‌تواند لکه‌ها و رسوبات سطحی روی دندان را کم کند.
این ایده شباهتی به برخی روش‌های سنتی نظافت دارد؛ مانند استفاده از خاکستر، نمک یا پودرهای طبیعی که در گذشته برای تمیزکردن دندان به کار می‌رفته‌اند. اما آیا این تشابه به معنای بی‌خطر بودن است؟ حتماً نه.
بررسی علمی: آیا برنج پودر شده پاک‌کننده دندان است؟
از دید علمی، جرم دندان از دو نوع تشکیل می‌شود:
لکه‌های سطحی (Surface stains) ناشی از چای، قهوه، دخانیات یا رنگ‌دانه‌های غذایی
جرم سخت‌شده (Tartar/Calculus) که تنها توسط دندانپزشک قابل برداشتن است
آنچه در ویدئوهای خانگی تبلیغ می‌شود، ادعای پاک کردن «جرم» است؛ اما واقعیت این است که هیچ ماده خانگی از جمله برنج، نمی‌تواند جرم سخت شده‌ی دندان را از بین ببرد. این موضوع در منابع علمی دندان‌پزشکی تأیید شده است.
اما برنج پودر شده ممکن است بتواند لکه‌های سطحی بسیار خفیف را با خاصیت سایندگی کم کاهش دهد. برخی پژوهش‌های علمی درباره مواد ساینده طبیعی نشان می‌دهد که ذرات ریز غلات (مانند برنج و جو) سایندگی خفیفی دارند، اما این سایندگی قابل کنترل نیست و به همین دلیل در محصولات دندان‌پزشکی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
خطرات احتمالی
متخصصان دندان‌پزشکی هشدار می‌دهند که استفاده از مواد ساینده خانگی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
۱. سایش مینای دندان
مینای دندان لایه‌ای سخت اما غیرقابل ترمیم است. استفاده مکرر از مواد ساینده مانند برنج پودر شده می‌تواند این لایه را تخریب کرده و منجر به حساسیت دندان، تغییر رنگ دائمی و افزایش پوسیدگی شود.
2. آسیب به لثه‌ها
ذرات خشک و تیز برنج ممکن است بافت نرم لثه را تحریک کرده و زمینه التهاب یا خونریزی لثه را فراهم کند.
3. نتایج کوتاه‌مدت و فریبنده
برخی کاربران احساس "تمیزی" بعد از استفاده از این روش را اشتباه با سفید شدن دندان‌ها اشتباه می‌گیرند. در واقع، آنچه اتفاق می‌افتد، حذف موقتی لایه نرمی از سطح دندان است، نه جرم واقعی.
چه روش‌هایی برای حذف جرم و لکه مؤثر و معتبر هستند؟
برای پاک‌سازی ایمن و علمی سطح دندان، راهکارهای زیر توصیه می‌شوند:
جرم‌گیری حرفه‌ای توسط دندانپزشک: تنها روش قطعی و استاندارد
مسواک و خمیردندان حاوی مواد ساینده کنترل‌شده
نخ دندان و دهان‌شویه برای جلوگیری از تشکیل پلاک
سفیدکننده‌های تاییدشده توسط انجمن دندان‌پزشکی
اگرچه ایده استفاده از برنج خشک یا پودر برنج برای تمیز کردن لکه‌های سطحی، جذاب و مقرون‌به‌صرفه به نظر می‌رسد، شواهد علمی آن را به عنوان روش مؤثر یا ایمن تأیید نمی‌کنند. این روش شاید تغییر بسیار اندکی روی لکه‌های سطحی ایجاد کند، اما خطر سایش مینا و آسیب لثه را به همراه دارد و به هیچ عنوان جایگزین روش‌های علمی و استاندارد نیست.
