سازوکار کالابرگ تغییر کرد | کوپن‌های جدید با تخفیف از راه رسید + جزییات
طرح کالابرگ الکترونیک در مرحله بازنگری قرار دارد و بر اساس تغییرات پیش‌بینی‌شده، مشمولان می‌توانند یارانه تشویقی خود را به دو شیوه مصرف کنند؛ شیوه نخست ادامه روند کنونی است و در شیوه دوم، خانوارها می‌توانند کالاهای تعیین‌شده را با قیمت ثابت و حداقل ۲۰ درصد تخفیف از فروشگاه‌های طرف قرارداد خریداری کنند.
مولف
: محسن کریمی
پس از اجرای چهار مرحله از توزیع کالابرگ الکترونیک به هفت دهک درآمدی، دولت به دلیل فشار تحریم‌ها و تورم بالای ۳۰ درصدی، با همراهی مجلس تصمیماتی درباره تغییر در شیوه پرداخت و اجرای آن گرفته؛ در همین راستا نیز، روز گذشته وزیر رفاه، دو الگوی پیشنهادی اعلام کرده که الگوی نهایی براساس گزینه مورد استقبال مردم اجرا خواهد شد؛ با این وجود رییس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان نیز اعلام کرده «روش جدید چگونگی پرداخت کالابرگ طی این هفته نهایی و به مردم اطلاع‌رسانی می‌شود».
طرح کالابرگ الکترونیک از ۱۱ اسفندماه سال گذشته با واریز اعتبار به حساب سرپرستان خانوار دهک یک تا هفت درآمدی آغاز شد؛ پیرو اجرای این طرح، به سه دهکِ اول به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان و برای باقی دهک‌ها به ازای هر نفر ۳۵۰ هزار تومان تعلق می‌گیرد. این اعتبار برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی شامل اقلامی از گروه‌های لبنیات، پروتئین و خواربار اختصاص یافته است.
اما از نیمه دوم سال به دلیل تورم بالا و فشار تحریم‌ها، زمزمه‌هایی درباره تغییر در شیوه پرداخت کالابرگ و اجرای این طرح صورت گرفت و این درحالیست که حفظ قدرت خرید خانوارها در برابر افزایش قیمت کالاها، یک اولویت مهم در دولت و مجلس است. در همین راستا هم ماه گذشته، فاطمه مهاجرانی- سخنگوی دولت اعلام کرد که ساختار تشکیلات دولت به دنبال کنترل قیمت‌هاست. اما فشار تحریم‌ها باعث شده تورم بالای حدود سی و چند درصدی را شاهد باشیم و این موضوع را انکار نمی‌کنیم و کاملاً می‌پذیریم و دولت هم به دنبال این است تا با ستاد تنظیم بازار، همراهی با اصناف و تامین به موقع ارز برای وارد کنندگان و واردات به موقع، جلوی فشار بر سفره مردم را بگیرد.
سرانجام اما پس از جلسات مشترک متعدد میان دولت و مجلس، دولت به صورت رسمی اعلام کرده که به دنبال تغییر در اجرای طرح کالابرگ الکترونیک است؛ طبق اظهارات روز گذشته احمد میدری، وزیر رفاه، «در جلسات مشترک دولت و مجلس، تلاش شده است تا شیوه‌ای کارآمد و قابل اتکا برای اجرای مرحله جدید کالابرگ طراحی شود. مردم می‌توانند از میان دو الگوی پیشنهادی، یکی را انتخاب کنند و اجرای نهایی طرح براساس گزینه مورد استقبال مردم خواهد بود. البته این روش هنوز نهایی نشده و نظر کارشناسان و مردم نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری نسخه نهایی دارد که پس از جمع‌بندی نظرات، آزمون اجرای شیوه جدید آغاز خواهد شد.»
از میان دو الگوی پیشنهادی، یکی از پیشنهادات میدری این بوده که «یا افراد می‌توانند مانند دفعات پیش انتخاب کنند که مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به ازای یک نفر از ۱۱ قلم کالا را از ۱۲ هزار فروشگاه که می توانند این کالاها را با قیمت مصوب عرضه کنند با تخفیف حداقل ۲۰ درصد خریداری کنند. مثلا اگر قیمت مصوب برنج ۷۰ هزار تومان است با ۲۰ درصد تخفیف می‌توانند کالا را خریداری کنند.» یا «سرپرست خانواده انتخاب می‌کند که اعتبار در اختیار خودش قرار گیرد و مانند روش فعلی از ۱۱ قلم کالای اساسی مصوب شده خرید خود را انجام دهد.»
ساعاتی پیش نیز رییس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان اعلام کرده که روش نهایی چگونگی پرداخت کالابرگ الکترونیک در این هفته نهایی و به مردم ارائه و اطلاع‌رسانی می شود.
از اظهارات اخیر احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی چنین برمی‌آید که دولت در تلاش برای جلب نظر مجلس در طرح کالابرگ، به سمت شیوه کوپن قدیمی با ظاهری مدرن حرکت کرده، اما چون از نتایج نهایی این طرح اطمینان ندارد، شیوه فعلی کالابرگ را نیز حفظ خواهد کرد.
در طرح جدید دولت، به مردم ۲ گزینه پیشنهاد می‌شود: دریافت مستقیم اعتبار ۵۰۰ و ۳۵۰ هزار تومانی برای خرید ۱۱ قلم کالا، یا خرید همان کالاها از ۱۲ هزار فروشگاه مشخص‌شده با تخفیف حداقل ۲۰ درصدی.
دولت قرار نیست در شیوه نخست کالابرگ تغییری ایجاد کند و همچنان راه را برای مشمولان باز گذاشته تا با اعتبار ۵۰۰ هزار تومان (۳ دهک پایین) و ۳۵۰ هزار تومان (دهک‌های سوم تا هفتم) اقلام موجود در سبد کالابرگ را از هر برندی خریداری کنند؛ اما در شیوه دوم، به‌نظر می‌رسد عملاً در حال احیای سیستم توزیع کالای کوپنی دهه‌های ۶۰ و ۷۰ است، البته در قالب دیجیتال و مدرن.
در شیوه دوم، سبد کالا شامل ۱۱ قلم کالای اصلی و احتمالاً برخی اقلام فرعی نظیر گوشت شترمرغ و ماهی و... مشخص است و قیمت آنها نیز تغییر نمی‌کند؛ اما خرید این کالاها فقط از طریق ۱۲ هزار فروشگاه طرف قرارداد دولت امکان‌پذیر است.
طبق گفته‌های وزیر کار، در شیوه دوم علاوه بر ثابت بودن قیمت‌ها، این کالاها حداقل با ۲۰ درصد تخفیف به مشمولان کالابرگ عرضه خواهد شد.
زمانی که دولت سیزدهم خواستار حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی شد، مجلس به‌شرطی با اصلاحات ارزی موافقت کرد که ثبات قیمت کالاهای اساسی برای خانوارها حفظ شود و همواره بر این شرط اصرار کرده است.
شیوه اعطای کالای کوپنی با قیمت ثابت هم به‌شرط مجلس پایبند است و هم کنترل بیشتری به دولت می‌دهد تا اطمینان حاصل کند یارانه به مصرف کالاهای خاصی می‌رسد و از تبدیل شدن نقدینگی به محرک تورم جلوگیری می‌کند.
نکته نخست که در نگاه اول ممکن است نادیده گرفته شود، این است که تخفیف حداقل ۲۰ درصدی لزوماً یک مزیت پایدار برای مصرف‌کننده نخواهد بود و به دلایل مختلف دیر یا زود حذف خواهد شد.
به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی با مبنا قرار دادن قیمت‌های ثابت، دولت قادر است از طریق اعتبار کالابرگ اختصاصی هر نفر، کالاها را تأمین کند و حاشیه سود کالاها نیز به‌اندازه‌ای است که امکان اعمال تخفیف جذاب روی آنها وجود دارد؛ اما با توجه به رشد پیوسته تورم و افزایش قیمت کالاهای اساسی، ماندگاری این تخفیف مستقیماً منوط به افزایش یارانه پرداختی دولت یا حذف سود فروشگاه‌هاست که منطقی به‌نظر نمی‌رسد.
در این وضعیت با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای دولت، امکان عدول از اعتبار ۵۰۰ و ۳۵۰ هزار تومان کالابرگ برای مدت طولانی یا برای ارقام بالا امکان‌پذیر نیست و حفظ تخفیف‌ها در سایه تورم، برای دولت هزینه بسیار بالایی خواهد داشت.
