آغاز شارژ کالابرگ مرحله پنجم | واریز 3 میلیون و 100 هزار تومانی برای این خانوارها

رقمی که با وجود افزایش ۱۲۰ هزار تومانی، همچنان در برابر موج گرانی کالا‌های اساسی توان چندانی برای تأمین سبد غذایی خانوار‌های ایرانی ندارد. با وجود اعلام رسمی افزایش مبلغ کالابرگ به ۶۲۰ هزار تومان، پرسش اساسی مردم این است: این مبلغ تا چه اندازه پاسخگوی حداقل تغذیه خانوار است؟

   دولت چهاردهم پس از یک دوره تقریباً یک‌ساله توقف در اجرای کالابرگ—که بخشی از آن به دولت سیزدهم مربوط بود—دوباره پرداخت این یارانه غیرنقدی را از سر گرفت. نخستین بار، اسفند ۱۴۰۳ شارژ کالابرگ برای ۷ دهک انجام شد و حالا مرحله پنجم، ویژه دهک‌های اول تا سوم و خانوار‌های دارای عضو معلول است.

در چهار مرحله نخست، مبلغ کالابرگ برای دهک‌های اول تا سوم ۵۰۰ هزار تومان و برای دهک‌های چهارم تا هفتم ۳۵۰ هزار تومان بود. با این اعتبار، سرپرست خانوار امکان خرید ۱۱ قلم کالای اساسی را داشت؛ از شیر و لبنیات گرفته تا گوشت و حبوبات. مهر امسال نیز چهار قلم گوشتی جدید شامل بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو اضافه شد که اکنون ظاهراً دوباره حذف شده‌اند.

امروز ۱۵ آذر ۱۴۰۴، وزارت تعاون اعلام کرد که مبلغ کالابرگ دهک‌های اول تا سوم ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. با این حال، خانوار همچنان تنها امکان خرید همان ۱۱ قلم کالا را دارد و اقلام گران‌قیمت‌تر مثل بوقلمون، ماهی و میگو که برای مدت کوتاهی اضافه شده بودند فعلاً در کالابرگ دیده نمی‌شوند.

این در حالی است که بسیاری از اقلام لبنی و پروتئینی طی ماه‌های اخیر با رشد شدید قیمت مواجه بوده‌اند؛ به‌گونه‌ای که خرید اقلام پایه‌ای مثل تخم‌مرغ یا شیر نیز ماه‌به‌ماه سخت‌تر می‌شود.

نگاهی به آخرین قیمت‌های ثبت‌شده در بازار نشان می‌دهد افزایش شارژ کالابرگ صرفاً یک اقدام نمایشی برای جبران حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی از کالا‌های اساسی است. برخی قیمت‌ها تا ۱۳ آذر ۱۴۰۴:

شیر کم‌چرب: ۴۹،۵۰۰ تومان

ماست کم‌چرب ۲.۵ کیلویی: ۱۴۵،۰۰۰ تومان

ماکارونی ۵۰۰ گرمی: ۳۴،۲۰۰ تومان

گوشت مرغ: ۱۳۷،۵۰۰ تا ۱۵۵،۰۰۰ تومان

تخم‌مرغ: ۱۷۹،۰۰۰ تا ۲۵۰،۰۰۰ تومان

افزایش هزینه نهاده‌های دامی، کاهش عرضه، تب برفکی، و حذف تدریجی ارز ترجیحی، همگی به زنجیره‌ای از گرانی‌های پیاپی منجر شده‌اند؛ روندی که به‌طور مستقیم توان خرید خانوار‌های کم‌درآمد را هدف گرفته است.

این افزایش ۱۲۰ هزار تومانی کالابرگ در حالی اعلام شده که دولت چهاردهم به‌تدریج ارز ۲۸۵۰۰ تومانی را از کالا‌های اساسی حذف می‌کند. بحران تأمین ارز واردکنندگان، معوقات پرداخت‌نشده، کمبود نهاده، شیوع گسترده تب برفکی و جهش قیمت شیر خام از ۲۳ هزار تومان به بیش از ۴۰ هزار تومان تنها بخشی از زنجیره بحران تغذیه در کشور است.

در بازار تخم‌مرغ نیز، قیمت شانه دو کیلویی از ۱۸۰ هزار تومان در تابستان، در کمتر از سه ماه به بیش از ۲۵۰ هزار تومان رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم بالای ۵۰ درصد و حذف تدریجی یارانه‌های ارزی، آینده امنیت غذایی مردم را مبهم‌تر از همیشه کرده است.

دولت چهاردهم تلاش می‌کند با طرح‌هایی مثل «طرح یسنا» برای مادران باردار و کودکان زیر دو سال و همچنین طرح حمایت غذایی کودکان ۵ تا ۵۹ ماهه، بخشی از سوءتغذیه را کاهش دهد؛ با این حال، هزینه بالای پوشک و میوه و سبزی در سبد ۱۶ قلمی این طرح عملاً امکان خرید سایر اقلام را محدود می‌کند.

اعتبار این طرح‌ها برای دهک‌های اول تا سوم ۶۵۰ هزار تومان و برای کودکان دارای سوءتغذیه تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده است.

پرسش مهم این است: آیا کالابرگ دهک‌های چهارم تا هفتم نیز شارژ خواهد شد؟

وزارت تعاون پیش‌تر اعلام کرده بود که کالابرگ در سال ۱۴۰۴ برای ۷ دهک ادامه خواهد یافت، اما تحقق این وعده منوط به حذف یارانه نقدی بخشی از دهک‌های متوسط است. به بیان دیگر، دولت برای تأمین اعتبار، ممکن است یارانه نقدی گروهی از خانوار‌ها را حذف کرده و صرف کالابرگ دهک‌های پایین‌تر کند.

با این وضعیت، روشن نیست: آیا دهک‌های ۴ تا ۷ دوباره کالابرگ دریافت می‌کنند؟ آیا مبلغ ۳۵۰ هزار تومانِ آنها نیز افزایش خواهد یافت؟ و اساساً کالابرگ فعلی با قیمت‌های فعلی چه نقشی در سفره مردم خواهد داشت؟