خبر مهم از واریزی اضافه با حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی در آذر ماه | رقم نهایی افزایش حقوق بازنشستگان در این ماه چقدر است؟
مسئله حقوق بازنشستگان همواره یکی از مهمترین مباحث اقتصادی و اجتماعی کشور بوده است.
مولف
: محسن کریمی
طی سالهای اخیر و با شدت گرفتن تورم، شاخص هزینههای معیشت بهطور مداوم افزایش یافته و همین موضوع باعث شده موضوع افزایش حقوق بازنشستگان به یکی از اصلیترین مطالبات این قشر تبدیل شود. بازنشستگان تأمین اجتماعی و کشوری، که بخش قابل توجهی از جمعیت حقوقبگیر کشور را شامل میشوند، امروز بیش از هر زمان دیگر نسبت به قدرت خرید خود و روند جبران آن حساس هستند.
در هفتههای اخیر، این پرسش بار دیگر در جامعه و فضای رسانهای مطرح شده است که آیا حقوق بازنشستگان در آذر ۱۴۰۴ افزایش پیدا میکند؟ و اگر چنین افزایشی محتمل باشد، میزان و دامنه آن چه خواهد بود؟
مطالبه افزایشی جدید؛ واکنش بازنشستگان به هزینههای معیشتی
بر اساس دادههای رسمی و اظهارات کارشناسان حوزه رفاه، نرخ تورم سال ۱۴۰۴ همچنان در سطوح بالا قرار دارد و افزایش هزینههای مرتبط با درمان، اجاره مسکن، مواد غذایی، حملونقل و خدمات عمومی فشار قابل توجهی بر خانوارهای بازنشسته وارد کرده است. همین شرایط باعث شده بازنشستگان بهصورت گسترده مطالبه افزایش حقوق در ماه آذر را مطرح کنند.
طی هفتههای اخیر، دو کارزار بزرگ و سازمانیافته با محوریت افزایش حقوق بازنشستگان شکل گرفته است. هر دو کارزار، به سرعت با استقبال دهها هزار نفر مواجه شد و توانست بخش قابل توجهی از بازنشستگان را حول یک خواسته مشترک گردهم بیاورد:
مطالبه افزایش حقوق از ابتدای آذر ۱۴۰۴ با هدف جبران رشد هزینههای معیشت.
درخواست افزایش ۷۰ درصدی حقوق در سال ۱۴۰۵ برای بازنشستگان تأمین اجتماعی و کشوری.
در متن بیانیههای این کارزارها، بازنشستگان تأکید کردهاند که افزایشها و همسانسازیهای پیشین نتوانسته اثر محسوسی در زندگی روزمره آنان ایجاد کند. به گفته آنان، هزینههای اساسی زندگی بهگونهای افزایش یافته که بخش قابل توجهی از دریافتی ماهانه صرفاً صرف هزینههای اولیه میشود و هیچ قدرت مانور یا برنامهریزی بلندمدتی باقی نمیگذارد.
آیا افزایش حقوق بازنشستگان در آذر ماه قطعی است؟
بر اساس بررسیهای انجام شده و آخرین مواضع رسمی منتشر شده از سوی مسئولان اقتصادی، تاکنون هیچ دستور یا مصوبهای مبنی بر افزایش حقوق بازنشستگان در آذر ماه ابلاغ نشده است. فرآیند افزایش حقوق بازنشستگان، چه در صندوق بازنشستگی کشوری و چه در سازمان تأمین اجتماعی، طبق روال قانونی معمول در لایحه بودجه سال بعد تصویب و از ابتدای سال اجرایی میشود.
کارشناسان معتقدند فشار معیشتی موجود میتواند زمینه بررسی و طرح پیشنهادهای اصلاحی را فراهم کند، اما هرگونه افزایش میاندورهای در میانه سال نیازمند:
تأمین منابع پایدار،
مصوبه هیئت دولت،
و هماهنگی با شورای عالی کار و سازمان برنامه و بودجه
است؛ امری که تا زمان انتشار این گزارش انجام نشده است. در نتیجه، هرچند مطالبه افزایش آذر ماه گسترده است، اما از منظر ساختار تصمیمگیری، احتمال اجرای افزایش حقوق در آذر ماه پایین ارزیابی میشود.
وضعیت افزایش حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۴
بر اساس مصوبه ابتدای سال، حقوق بازنشستگان کشوری با افزایش ۲۰ درصدی همراه شد. این رقم با وجود آنکه در چارچوب بودجه سال ۱۴۰۴ تعیین شده بود، با تورم واقعی سال همخوانی چندانی نداشت. در دهه گذشته، میانگین افزایش حقوق بازنشستگان بین ۱۵ تا ۲۵ درصد بوده، در حالی که تورم سالانه در بسیاری از سالها از این ارقام بهمراتب بالاتر بوده است. نتیجه این ناهماهنگی، کاهش مداوم قدرت خرید بازنشستگان و افزایش فشار مالی بر آنان است.
تحلیلگران حوزه رفاه و اقتصاد معتقدند که اگر قرار باشد قدرت خرید بازنشستگان در سال ۱۴۰۵ حفظ شود، میزان افزایش حقوق باید حداقل بین ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد. این ارزیابی بر اساس دادههای رسمی مرکز آمار و بررسی شاخص هزینههای خانوار انجام شده و برای حفظ حداقل سطح معیشت ضروری دانسته میشود.
چرا مطالبه افزایش حقوق وارد مرحله سازمانیافته شده است؟
در ماههای اخیر، بازنشستگان طی تجمعات صنفی، مکاتبات رسمی و کارزارهای مجازی تلاش کردهاند مسئله کاهش قدرت خرید خود را به یک موضوع ملی تبدیل کنند. دلایل اصلی این پیگیریها را میتوان در چند محور زیر خلاصه کرد:
افزایش هزینههای درمان: بازنشستگان سهم قابل توجهی از درآمد خود را صرف خرید دارو، خدمات درمانی و بیمه تکمیلی میکنند.
افزایش اجاره مسکن: طبق گزارشهای رسمی، نرخ اجارهبها طی دو سال اخیر یکی از بالاترین نرخهای رشد را تجربه کرده است.
افزایش قیمت کالاهای اساسی: هزینه سبد معیشت بهطور رسمی رشد داشته و بخش زیادی از بازنشستگان اعلام کردهاند که با دریافتی فعلی توان پوشش کامل هزینههای حداقلی را ندارند.
عدم کفایت همسانسازیهای گذشته: اقدامات مقطعی انجامشده نتوانسته فاصله میان حقوق و هزینههای واقعی را کاهش دهد.
بازنشستگان اکنون معتقدند که بدون برنامهریزی ساختاری، نهتنها مشکلات فعلی باقی میماند بلکه شکاف درآمدی بازنشستگان با گروههای شاغل نیز هر سال بیشتر میشود.
چشمانداز حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۵
دولت در حال تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ است و طبق روال، پیشنهاد افزایش حقوق بازنشستگان در این لایحه مشخص میشود. بر اساس رویکردهای اعلامشده:
احتمال تعیین افزایش حقوق بر اساس نرخ تورم سالانه وجود دارد.
پیشنهادهایی برای افزایش پلکانی و تمرکز بر حقوقهای حداقلی مطرح شده است.
طرحهای ادامهدار همسانسازی نیز در دست بررسی قرار دارد، اما اجرای آن منوط به تأمین منابع پایدار است.
در حال حاضر، مهمترین نکته این است که بسیاری از کارشناسان تأکید دارند برای جلوگیری از فقر گسترده در میان بازنشستگان، دولت باید افزایش حقوق سال ۱۴۰۵ را متناسب با خط فقر شهری تعیین کند.
در شرایط کنونی، بر اساس آخرین اطلاعات رسمی، افزایش حقوق بازنشستگان در آذر ماه ۱۴۰۴ تصویب نشده و اجرای آن بعید به نظر میرسد. با این حال، فشار معیشتی، مطالبه گسترده بازنشستگان و شرایط اقتصادی کشور باعث شده بحث افزایش حقوق در سال ۱۴۰۵ به یکی از مهمترین محورهای بودجهای تبدیل شود.
با توجه به رشد هزینههای زندگی، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که افزایش سال آینده باید بهطور قابل توجهی بیشتر از سالهای گذشته باشد تا قدرت خرید بازنشستگان حفظ شود و این قشر بتواند بدون دغدغه از عهده هزینههای ضروری زندگی برآید.
