دستور رئیس مجلس برای پرداخت دائمی کالابرگ | قالیباف برای یارانه بگیران آستین بالا زد
مجلس برای حل مشکلات مردم، در کنار دولت خواهد بود.
مولف
: محسن کریمی
رئیس مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه رفع ناترازی انرژی از وظایف اصلی و فوری دولت است، گفت: مردم باید مطمئن شوند که دولت برای رفع ناترازی انرژی هم برنامه معقول دارد و هم اولین نفع اقتصادی آن به خود مردم می‌رسد.
آقای قالیباف گفت: شهیدسلیمانی در مواجهه با مسائل دشوار همواره تأکید می‌کرد که هر تهدیدی یک فرصت بزرگ در دل خود دارد. ناترازی انرژی در کشور ما نیز از سنخ همان مشکلاتی است که اگر به موقع، باتدبیر و مردمی حل شود، خود می‌تواند محرک قدرتمند اقتصاد کشور ما باشد. حل مسئله انرژی می‌تواند موجب ارتقای بهره‌وری منابع ملی، افزایش امنیت انرژی، جلوگیری از خاموشی صنایع، افزایش صادرات و ارزآوری کشور شود که همگی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم قدرت خرید مردم را افزایش خواهند داد و چشم‌انداز ایران عزیزمان را روشن‌تر خواهد ساخت. همچنین، اعطای مستمر و به موقع کالابرگ الکترونیک باید ادامه یابد و برخی مشکلات آن، همچون اشکالات در پایگاه داده‌ها و دهک‌بندی، برطرف شود. این دست از اقدامات حمایتی می‌تواند در کوتاه‌مدت شدت آسیب‌های اقتصادی خصوصاً به دهک‌های پایین‌تر را کاهش دهد.
طرح کالابرگ الکترونیکی که از دولت سیزدهم آغاز شد و حالا در دولت چهاردهم ادامه یافته، با هدف حمایت از معیشت اقشار کم‌درآمد در شرایط تورمی کشور در حال اجراست. تاکنون سه مرحله از این طرح به دهک‌های پایین جامعه اختصاص یافته، و حالا دهک‌های ششم و هفتم نیز در نوبت دریافت اعتبار قرار دارند. اما هم‌زمان با ادامه اجرای مرحله سوم، گمانه‌زنی‌هایی درباره مرحله چهارم شکل گرفته که پرسش‌هایی مهم درباره منابع مالی آن، جامعه هدف و زمان‌بندی اجرایش را مطرح می‌کند. آیا دولت توان تأمین بودجه برای مرحله بعد را دارد؟
طرح کالابرگ الکترونیکی در واپسین ماه‌های دولت سیزدهم به عنوان جایگزین بخشی از یارانه نقدی کلید خورد؛ با هدف حفظ قدرت خرید مردم، به‌ویژه در برابر نوسانات شدید قیمت کالاهای اساسی. دولت چهاردهم نیز بر تداوم این طرح تأکید کرده و آن را یکی از مسیرهای مهم حمایت معیشتی عنوان می‌کند. کالابرگ در واقع اعتباری است که به‌صورت غیرنقدی به حساب مشمولان واریز شده و تنها برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی قابل استفاده است.
مروری بر سه مرحله نخست کالابرگ
مرحله نخست کالابرگ از اسفند ۱۴۰۳ آغاز شد و تنها دهک‌های اول تا سوم را پوشش داد. در مرحله دوم، در فروردین ۱۴۰۴، دهک چهارم به مشمولان اضافه شد و از تیرماه ۱۴۰۴، مرحله سوم به‌تدریج دهک‌های پنجم، ششم و هفتم را در بر گرفت.
در هر مرحله، اعتباراتی بین ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر، بسته به دهک درآمدی، به صورت ماهانه تخصیص داده شد. استقبال عمومی از این طرح در دهک‌های پایین بالا بوده، اما محدودیت دسترسی به فروشگاه‌های مجاز و عدم تنوع کالاها همچنان از چالش‌های اجرایی آن محسوب می‌شود.
زمزمه‌های مرحله چهارم؛ واقعیت یا امید زودهنگام؟
در حالی‌که اجرای مرحله سوم هنوز به‌طور کامل به پایان نرسیده و دهک‌های ششم و هفتم در حال دریافت کالابرگ هستند، برخی منابع از احتمال آغاز مرحله چهارم در آینده نزدیک خبر داده‌اند. این مرحله می‌تواند دهک هشتم و شاید نهم را نیز تحت پوشش قرار دهد، اما هنوز دولت هیچ اطلاعیه رسمی در این خصوص منتشر نکرده است.
سخنگوی وزارت تعاون در نشست اخیر خود، آغاز مرحله چهارم را منوط به تأمین منابع مالی پایدار دانست و اعلام کرد: «طرح در مسیر اجرا قرار دارد اما تعهدات جدید تنها در صورت پایداری منابع، به مرحله اجرا می‌رسند.»
منابع مالی؛ گلوگاه اصلی طرح
یکی از چالش‌های اساسی ادامه طرح کالابرگ، تأمین مالی آن است. دولت فعلاً این طرح را با حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی و انتقال آن به کالابرگ دهک‌های پایین تأمین می‌کند.
بر اساس برآوردها، اجرای این طرح برای هر مرحله چند هزار میلیارد تومان هزینه دارد و با وضعیت فعلی بودجه عمومی، گسترش آن به دهک‌های هشتم و نهم بدون منابع جدید، غیرممکن به نظر می‌رسد.
از سوی دیگر، بخشی از کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که سهم مالیاتی اقشار پردرآمد یا منابع هدفمندی یارانه‌ها به شکلی مؤثرتر به کالابرگ منتقل شود، اما این پیشنهادها هنوز در سطح اجرا قرار نگرفته‌اند.
دهک‌های هدف مرحله چهارم؛ در ابهام
سؤال اصلی اینجاست که در صورت تأمین منابع، مرحله چهارم به کدام دهک‌ها تعلق خواهد گرفت؟
برخی گمانه‌زنی‌ها از گسترش پوشش تا دهک نهم حکایت دارد، اما منابع رسمی این موضوع را تأیید نکرده‌اند. تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند در صورت تأخیر بیش از حد، انگیزه دهک‌های مشمول برای استفاده از این طرح کاهش یافته و طرح ممکن است با افت استقبال مواجه شود.
همچنین، برخی از دهک‌های کنونی مانند ششم و هفتم نیز به دلیل نبود فروشگاه‌های همکار در مناطق روستایی، عملاً امکان بهره‌مندی کامل از کالابرگ را ندارند.
پیامدهای تعویق مرحله چهارم
تعویق احتمالی در اجرای مرحله چهارم می‌تواند پیامدهای اجتماعی به‌دنبال داشته باشد. در شرایطی که تورم مواد غذایی هنوز کنترل نشده و خانوارهای بیشتری به‌دلیل کاهش قدرت خرید در معرض آسیب معیشتی هستند، اجرای منظم این طرح می‌تواند نقش مهمی در کنترل نارضایتی اجتماعی داشته باشد.
برخی از نهادهای حمایتی نیز خواستار اولویت‌بخشی به خانواده‌های دارای معلول، سالمند یا سرپرست زن در تخصیص مرحله چهارم شده‌اند. در صورت توجه به این پیشنهاد، پوشش کالابرگ می‌تواند هدفمندتر و اثربخش‌تر شود.
واکنش مردم و رسانه‌ها
واکنش افکار عمومی نسبت به تأخیر در مرحله چهارم، ترکیبی از انتظار و نگرانی است. برخی از مردم در فضای مجازی از دولت می‌خواهند جدول زمان‌بندی روشنی برای مراحل آتی منتشر کند. رسانه‌ها نیز با تیترهایی مانند «کالابرگ در ایستگاه چهارم، در انتظار تصمیم دولت» یا «مرحله چهارم؛ رؤیای دهک هشتم» به پوشش این موضوع پرداخته‌اند.
چشم‌انداز پیش‌رو؛ آیا پاییز زمان اجرای فاز چهارم است؟
در شرایطی که دولت همچنان از اجرای مرحله چهارم سخن می‌گوید اما جزئیات آن را اعلام نکرده، پیش‌بینی می‌شود اجرای این فاز به پاییز ۱۴۰۴ یا حتی زمستان موکول شود.
چنان‌چه منابع پایدار برای طرح تأمین نشود، احتمال دارد مرحله چهارم صرفاً به گروه خاصی مانند خانوارهای دارای سرپرست زن یا دهک هشتم محدود شود، نه به‌صورت سراسری برای همه.
جمع‌بندی
طرح کالابرگ الکترونیکی که با هدف حمایت از خانوارهای کم‌درآمد طراحی شده، با وجود اجرای سه مرحله، در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. مرحله چهارم، اگرچه مورد انتظار مردم است، اما اجرای آن به منابع مالی وابسته بوده و تا زمان رفع این ابهام، وضعیت آن در حالت تعلیق قرار دارد. تصمیم دولت درباره گسترش جامعه هدف و جدول زمان‌بندی مرحله چهارم، تأثیر مستقیمی بر افکار عمومی و سطح رضایت معیشتی خانوارها خواهد داشت.
