دانستن چه نکاتی دربارۀ اضافه‌کاری و سابقۀ بیمه لازم است؟ | اضافه‌کاری و سابقۀ بیمه چگونه محاسبه می شود؟
در این مطلب به صورت کامل درباره محاسبه اضافه‌کاری و سابقۀ بیمه توضیح داده ایم.
مولف
: محسن کریمی
دانشجو هستم و در یک شرکت خصوصی مشغول‌به‌کارم. با من قرارداد ساعتی منعقد شده و به میزان حضورم در شرکت حقوق می‌گیرم. سؤالم این است که نحوۀ واریز حق بیمه برای بنده توسط کارفرما به چه شکل باید باشد؟ یعنی اگر در هرماه ۸۰ ساعت در محل کار حضور فیزیکی داشته باشم، آیا کارفرما باید کارکرد من را ۳۰ روز به بیمه اعلام کند یا به میزان حضورم در کارگاه؟
طبق قانون کار، ساعت کار در هفته ۴۴ ساعت و در ماه (چهار هفته) ۱۷۶ ساعت است. کسانی‌که معادل و یا بیش‌تر از این ساعت در ماه مشغول‌به‌کار هستند، باید حق بیمۀ ۳۰ روز را به‌طور کامل پرداخت کنند. بیش از آن به‌عنوان اضافه‌کار محسوب می‌شود، که کارگر بابت آن فوق‌العادۀ اضافه‌کاری به میزان ۴۰ درصد بیش‌تر دریافت می‌کند. کار اضافه در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز به سابقۀ فرد اضافه نمی‌کند، ولی فوق‌العادۀ مربوط به آن مشمول کسر حق بیمه است.
مادرم ۵۸ ساله است و سن او برای بازنشستگی دوسال کم است. برای خرید این دو سال تقریباً هفت‌میلیون تومان باید پرداخت کنیم. پس از آن معادل ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان مستمری خواهد گرفت. آیا این قانون درست است؟ کارشناس شعبه اعلام کرده است که چون سوابق مادرم زیر ده‌سال است، به حساب نمی‌آید.
این قانون درست است، ولی نه به این شکلی که بیان کردید. به موجب این قانون خانم‌هایی که بالای ۵۵ سال سن دارند می‌توانند با ۱۰ سال سابقه و با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شوند و اگر سوابق آن‌ها از ۱۰ سال کم‌تر باشد می‌توانند کسری آن را تا سقف ۱۰ سال سابقه خریداری کنند. حقوقی که دریافت می‌کنند بدون رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی یک‌سوم حقوق کاری است و براساس ۱۰ سال سابقه است. بنابراین براساس این مصوبه، سابقه تا سقف ۱۰ سال قابل خریداری است ولی کم بودن سن قابل خریداری نیست.
با ۵۰ سال سن و ۳۱ سال‌ونیم سابقه، تقاضای بازنشستگی خود را به شعبۀ ۲۵ تهران ارائه کرده‌ام و قرار است ظرف چندروز آینده میزان مستمری مشخص و حکم بازنشستگی‌ام صادر شود. شنیده‌ام اگر تاریخ بازنشستگی قبل از بهمن‌ماه هر سال باشد، یعنی دو ماه آخر سال، باید میزان افزایش سالانۀ حقوق کارگری که در ابتدای هر سال اعمال می‌شود در مبلغ مستمری اعمال شود. یعنی اگر در ابتدای سال 1396، ۱۵ درصد به حقوق کارگران اضافه شود باید حقوق بازنشستگی نیز ۱۵ درصد افزایش یابد. آیا این موضوع صحت دارد؟
افزایش‌های سالانه مربوط به حقوق کارگران و بازنشستگان با هم متفاوت است و مرجع تعیین این افزایش‌ها نیز فرق می‌کند. مرجع تعیین افزایش‌ها در مورد کارگران شورای عالی کار است، ولی هرگونه تغییر حقوقی در مورد بازنشستگان منوط به تصویب مجلس یا هیئت دولت است. کسی‌که کارگر است فقط افزایش‌های حقوق کار شامل حالش می‌شود و کسی که بازنشسته است افزایش‌های مربوط به بازنشستگان را دریافت می‌کند. هنگام محاسبۀ مستمری نیز حقوق دوسال آخر بیمه‌شده که مبنای کسر حق بیمه قرار گرفته در تعیین میزان مستمری نقش دارد. بنابراین اگر افزایش‌های کارگری فرد بیمه‌شده در سال آخر اعمال شده باشد و حق بیمۀ آن نیز به سازمان پرداخت شده باشد، طبعاً بر میزان مستمری تأثیر خواهد گذاشت. زمانی‌که حکم بازنشستگی بیمه‌شده‌ای صادر شد، دیگر موضوع افزایش حقوق کارگری منتفی است. این فرد از آن به بعد از جرگۀ کارگران خارج شده و در زمرۀ بازنشستگان درآمده است و قواعد مربوط به بازنشستگی بر وی حاکم خواهد بود. با توجه به این توضیحات بهترین زمان برای درخواست بازنشستگی آخر سال (اسفندماه) است، به‌طوری‌که صدور حکم بازنشستگی به سال بعد نیفتد. بنابراین حتی اگر حکم بازنشستگی در اول فروردین صادر شود افزایش‌های مستمری آن سال مشمول بازنشسته نخواهد شد.
چهل‌سال سن دارم و هجده‌سال در مشاغل سخت و زیان‌آور سابقه دارم. اخیراً کار خود را از دست داده‌ام. با توجه به ضریب افزایش هرسال در مشاغل سخت و زیان‌آور، چند سال دیگر باید بیمۀ عادی بپردازم تا بتوانم بازنشسته شوم؟
استفاده از قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی منوط به داشتن ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور است. بنابراین کسانی‌که کم‌تر از موارد ذکرشده در مشاغل سخت سابقه داشته باشند باید حتماً شرط سنی را احراز کنند که برای آقایان ۵۰ سال و برای خانم‌ها ۴۵ سال است. در مورد شما اگرچه از نظر سابقه تنها نیاز به ۳ سال سابقۀ دیگر دارید (با توجه به ارفاق ۹ سال) ولی شرط سنی ۵۰ سال را باید احراز کنید.
اگر کسی در دورۀ جنگ تحمیلی در جبهه حضور داشته باشد، آیا سازمان تأمین اجتماعی آن مدت را به‌عنوان سوابق کار سخت و زیان‌آور می‌پذیرد؟
بیمه‌شدگانی که در کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال دارند، به شرط آنکه تمام یا قسمتی از خدمت نظام وظیفۀ خود را در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل گذرانده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند، سوابق خدمتی آن‌ها براساس قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور به‌عنوان سوابق اشتغال در کارهای سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود.
27 سال سابقه کار دارم که ۱۱ سال آن همراه با اضافه‌کاری بوده است. اضافه‌کاری این ۱۱ سال معادل ۳ سال می‌شود. آیا می‌توان این ۳ سال را با ۲۷ سال سابقه‌ام جمع کرد و بازنشسته شوم؟
خیر، اضافه‌کار باعث افزایش طول مدت سابقه نمی‌شود و فقط در صورت پرداخت حق بیمۀ آن، مستمری و خدمات دریافتی را افزایش می‌دهد. لازم به توضیح است که اضافه‌کار در مقررات تأمین اجتماعی مشمول کسر حق بیمه است.
در مؤسسه‌ای ۲۲ ماه سابقۀ پرداخت حق بیمه دارم که ۱۸ ماه آن نیمه‌وقت و چهارماه آخر آن تمام‌وقت بوده است. آیا این موضوع تأثیری در میزان مبلغ دریافتی بیمۀ بیکاری دارد یا خیر؟ دوم این‌که گفتند حدود شش‌ماه به من مقرری بیمۀ بیکاری تعلق می‌گیرد که مبلغ آن ۵۵ درصد حقوق یعنی ۳۳۴هزار تومان است. آیا این مبلغ درست است؟
میزان مقرری بیمۀ بیکاری به متوسط دست‌مزد و حق بیمۀ پرداختی در ۹۰ روز قبل از بیکاری بستگی دارد. متوسط مزد و یا حقوق روزانه نیز از جمع کل دریافتی بیمه‌شده که به مأخذ آن حق بیمۀ دریافت‌شده در آخرین ۹۰ روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر روزهای کارکرد به دست می‌آید. میزان پرداخت مقرری بیمۀ بیکاری ۵۵ درصد متوسط حقوق و دست‌مزد بیمه‌شده است، که براساس تعداد افراد تحت تکفل تا چهار نفر و به میزان هر نفر ۱۰ درصد قابل‌افزایش است، مشروط بر آنکه از حداقل دست‌مزد همان سال که توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود کم‌تر نبوده و از ۸۰ درصد حقوق بیمه‌شده نیز بیش‌تر نباشد. بنابراین حقوق شما در سال 1396، حداقل ۹۳۰هزار تومان خواهد بود.
