جزییات جدید از افزایش رقم کالابرگ دهک‌های ۱ تا ۳ | واریز کالابرگ یارانه ای با افزایش رقم ۲۰۰ و ۳۰۰ هزار تومانی از این ماه
در حالی که فشار تورمی و افزایش هزینه‌های خوراک در ماه‌های اخیر، دغدغه اصلی خانوارهای کم‌درآمد بوده است، موضوع افزایش مبلغ کالابرگ برای دهک‌های ۱ تا ۳ بار دیگر در دستور کار مجلس و دولت قرار گرفته است.
مولف
: محسن کریمی
بر اساس اعلام رسمی کمیسیون‌های اقتصادی و اجتماعی مجلس، افزایش اعتبار کالابرگ در آبان‌ماه به شرط اجرای تکلیف بودجه‌ای مبنی بر حذف یارانه دهک‌های پردرآمد (دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰) و انتقال مستقیم این منابع به گروه‌های کم‌درآمد انجام خواهد شد. با این تصمیم، بخشی از منابع هدفمندی آزاد شده و امکان افزایش مستقیم اعتبار خرید کالاهای اساسی برای دهک‌های پایین فراهم می‌شود.
کالابرگ یک اعتبار ماهانه الکترونیکی است که روی کارت بانکی یا کد ملی سرپرست خانوار شارژ می‌شود و امکان خرید کالاهای اساسی را با قیمت یا قدرت خرید تثبیت‌شده فراهم می‌کند. مزیت کالابرگ نسبت به یارانه نقدی، کاهش ریسک تورمی و تضمین دسترسی خانواده‌ها به کالاهای ضروری است.
از آنجا که سهم خوراک در سبد هزینه‌ای دهک‌های ۱ تا ۳ بیش از ۴۰ درصد است، افزایش اعتبار کالابرگ اثر مستقیم و محسوس بر معیشت آنان دارد.
بر اساس تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴، دولت موظف است دهک‌بندی یارانه‌ای را بازنگری و یارانه نقدی دهک‌های ۸ تا ۱۰ را حذف کند. مجلس اعلام کرده است که این حذف باید بدون اغماض اجرا شود تا منابع آزادشده به‌طور کامل به کالابرگ دهک‌های پایین اختصاص یابد.
بر اساس برآوردها، حذف یارانه حدود ۱۸ تا ۲۰ میلیون نفر می‌تواند چند ده‌هزار میلیارد تومان اعتبار آزاد کند؛ رقمی که مستقیماً قابلیت انتقال به سبد کالابرگ را دارد.
مسئولان مجلس تأکید دارند که افزایش مبلغ کالابرگ تنها در صورتی قطعی خواهد بود که دولت اجرای کامل این تکلیف را تضمین کند و اجازه ندهد دهک‌های پردرآمد همچنان از یارانه بهره‌مند شوند.
در سیاست‌گذاری جدید، کالابرگ نقش اصلی حمایت معیشتی را ایفا می‌کند. با این حال، نمایندگان تأکید دارند که یارانه نقدی برای دهک‌های ۱ تا ۵ حذف نخواهد شد مگر در صورت کسری منابع. الگوی هدفمند، ترکیبی از «کالابرگ با قدرت خرید ثابت» و «یارانه نقدی تکمیلی» است؛ طرحی که هدف آن تثبیت امنیت غذایی و جلوگیری از کاهش کیفیت تغذیه خانوارهای کم‌درآمد است.
بر اساس داده‌های ارائه‌شده در وزارت تعاون، مشارکت خانوارها در استفاده از کالابرگ طی چهار مرحله بسیار بالا بوده است:
مرحله اول: ۸۸ درصد مشارکت
مرحله دوم: ۹۶ درصد مشارکت
مرحله سوم: ۹۲ درصد مشارکت
تا پایان مهر، ۹۸.۸ درصد از اعتبار تخصیصی مصرف شده است. این آمار نشان می‌دهد کالابرگ یک نیاز واقعی و موثر در سبد خانوار است و افزایش آن می‌تواند نقش قابل توجهی در کاهش فشار معیشتی داشته باشد.
برای آنکه افزایش اعتبار کالابرگ بتواند اثر واقعی بر معیشت خانوارها بگذارد، حفظ قیمت یا قدرت خرید کالاهای اساسی ضروری است. سیاست‌گذار دو سناریو را برای این کار طراحی کرده است:
۱) تثبیت قیمت کالاهای مشمول: قیمت کالا بر اساس نرخ ثابت مرجع تعیین می‌شود.
۲) تثبیت قدرت خرید خانوار: اگر قیمت کالا افزایش یابد، اعتبار کالابرگ به همان میزان افزایش می‌یابد تا خانوار بتواند سبد ثابت خود را حفظ کند.
اجرای این برنامه از طریق قراردادهای کوتاه‌مدت با تولیدکنندگان و اتصال فروشگاه‌ها به سامانه‌های نظارتی انجام می‌شود.
در به‌روزرسانی اخیر، چهار قلم پروتئینی جدید به فهرست کالابرگ اضافه شده است:
بوقلمون
بلدرچین
ماهی
میگو
این اقدام با هدف بهبود کیفیت تغذیه و افزایش مصرف پروتئین در دهک‌های پایین انجام شده است. سایر کالاهای مشمول شامل برنج، روغن، شکر، ماکارونی، حبوبات، شیر، ماست، پنیر، مرغ، تخم‌مرغ و گوشت منجمد است.
مجلس اعلام کرده است که افزایش اعتبار حتماً از دهک اول شروع خواهد شد:
اولویت اول: دهک‌های ۱ تا ۳
اولویت دوم: دهک‌های ۴ و ۵ (در صورت نبود کسری)
منبع تأمین: حذف یارانه دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰
جاماندگان نیز می‌توانند با ثبت اعتراض در پرتال رفاهی و راستی‌آزمایی مجدد به طرح بازگردند.
شاخص‌های شناسایی پردرآمدها
برای حذف دهک‌های غیرمشمول، شاخص‌های زیر ملاک قرار گرفته است:
درآمد سرانه خانوار
تراکنش‌های بانکی
تعداد و ارزش خودرو و ملک
سفرهای خارجی
مجموع دارایی‌های ثبت‌شده
نمایندگان تأکید دارند که اجرای دقیق این شاخص‌ها، شرط افزایش مبلغ کالابرگ است.
مبالغ زیر سناریوی تحلیلی کارشناسان است، مبلغ قطعی پس از تصویب دولت اعلام خواهد شد:
دهک ۱: افزایش ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان
دهک ۲: افزایش ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان
دهک ۳: افزایش ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان
دهک ۴ و ۵: افزایش محدود و مشروط
افزایش مبلغ کالابرگ به‌صورت خودکار در کارت بانکی یا کدملی سرپرست خانوار شارژ می‌شود و نیاز به ثبت‌نام ندارد.
مزیت کالابرگ نسبت به یارانه نقدی
کارشناسان سه مزیت کلیدی برای کالابرگ قائل‌اند:
۱) کاهش اثر تورمی
۲) تضمین خرید کالاهای ضروری
۳) ایجاد بازار پایدار برای تولیدکننده داخلی
این ویژگی‌ها کالابرگ را به مهم‌ترین ابزار ضدتورمی دولت تبدیل کرده است.
با توجه به اعلام رسمی مجلس، افزایش مبلغ کالابرگ مشروط به اجرای کامل حذف یارانه دهک‌های پردرآمد است. در صورتی که دولت این تکلیف را به‌طور شفاف انجام دهد، افزایش اعتبار دهک‌های ۱ تا ۳ در آبان‌ماه محتمل و حتی از نظر برخی نمایندگان قطعی است. هدف نهایی، تقویت امنیت غذایی، کاهش فشار تورمی و حمایت از تولید داخل است.
