خبر مهم درباره افزایش سابقه بیمه برای بیمه شدگان | اعلام ضوابط و مسیر قانونی ایجاد سابقه بیمه تامین اجتماعی
در شرایطی که مطالبه برای رسیدگی به حقوق کارگران و ثبت کامل سابقه بیمه‌ای آنان در ماه‌های اخیر افزایش یافته، یک کارشناس روابط کار در گفت‌وگویی جدید، ضوابط و مسیر قانونی «ایجاد سابقه بیمه» را تشریح کرد.
مولف
: محسن کریمیبه گفته این کارشناس، بسیاری از افراد تصور می‌کنند امکان خرید سابقه یا ایجاد سوابق جدید بدون داشتن اشتغال واقعی وجود دارد، اما طبق قانون تأمین اجتماعی، تنها در حالتی می‌توان برای ثبت سابقه اقدام کرد که فرد در یک دوره مشخص واقعاً مشغول به کار بوده ولی کارفرما او را بیمه نکرده باشد.
این توضیح در حالی ارائه می‌شود که طی سال ۱۴۰۴، تعداد پرونده‌های مربوط به بیمه‌نشدن کارگران رشد قابل توجهی داشته و سازمان تأمین اجتماعی نیز چندین بار بر لزوم ثبت دقیق سوابق بیمه‌ای توسط کارفرمایان تأکید کرده است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد بسیاری از شاغلانِ مشاغل خدماتی، پروژه‌ای و کارگاه‌های کوچک، به‌دلیل فقدان قرارداد رسمی یا نظارت کافی، از مزایای بیمه محروم مانده‌اند؛ موضوعی که باعث افزایش شکایت‌ها در هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف شده است.
ثبت سابقه بیمه چگونه امکان‌پذیر است؟
کارشناس روابط کار تأکید کرد: «ایجاد سابقه بیمه صرفاً از طریق ارائه مدارک معتبر مبنی بر وجود رابطه کاری امکان‌پذیر است.» به‌عبارتی، تأمین اجتماعی زمانی سوابق را ثبت می‌کند که اشتغال فرد ثابت شود و رابطه کارگری–کارفرمایی محرز گردد. بر اساس قوانین کار و تأمین اجتماعی، بار اثبات اغلب بر عهده کارگر است مگر اینکه کارفرما مدارک خلاف ارائه کند.
مدارک قابل‌قبول برای اثبات اشتغال
طبق اظهارات این کارشناس و دستورالعمل‌های سازمان تأمین اجتماعی، مدارک معتبر برای اثبات اشتغال شامل موارد زیر است:
اسناد مالی و واریزهای بانکی کارفرما به حساب کارگر
گواهی اشتغال یا گواهی کار صادرشده در دوره فعالیت
قرارداد کار رسمی یا دستی با امضا و مهر
برگه‌های مرخصی، فیش حقوقی و لیست حضور و غیاب
مدارک استخدامی مانند ابلاغیه، معرفی‌نامه یا فرم‌های پرسنلی
استشهاد محلی با امضای همکاران یا افراد مطلع
کارشناسان بیمه‌ای تأکید دارند که هر سندی که نشان دهد فرد در دوره موردنظر به نفع کارفرما کار کرده، می‌تواند به‌عنوان مدرک قابل استناد پذیرفته شود.
در صورت نبود هیچ مدرکی چه باید کرد؟
یکی از مهم‌ترین پرسش‌های کارگران، وضعیت افرادی است که فاقد هر گونه مدرک شغلی هستند. کارشناس روابط کار در پاسخ به این سؤال توضیح داد: «در صورتی که مدارک مستقیم وجود نداشته باشد، کارگر می‌تواند در نخستین جلسه رسیدگی، درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری را مطرح کند.»
کارشناس رسمی با مراجعه به محل کارگاه، بررسی شرایط، مصاحبه با کارکنان، بررسی سوابق مالی و اداری کارفرما و استناد به شواهد محیطی می‌تواند وجود رابطه کاری را تأیید یا رد کند. رأی صادره از سوی کارشناس رسمی در اغلب موارد برای هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف مستند و معتبر محسوب می‌شود.
واکنش سازمان تأمین اجتماعی
براساس گزارش‌های آبان و آذر ۱۴۰۴، سازمان تأمین اجتماعی نیز در چندین اطلاعیه جداگانه اعلام کرده است که ثبت سابقه بیمه عقب‌مانده، حق قانونی کارگران است و کارفرمایان موظفند سهم بیمه را حتی برای سال‌های گذشته پرداخت کنند. این سازمان همچنین اعلام کرده است که:
تمامی سوابق تأییدشده توسط هیأت تشخیص، در سیستم بیمه‌ای ثبت خواهد شد.
کارفرمایانی که از بیمه‌کردن کارگران خودداری کنند، مشمول جریمه و پیگیری قانونی می‌شوند.
در موارد اثبات اشتغال، کارگر ملزم به پرداخت سهم بیمه خود در دوره موردنظر نیست و دریافت حق بیمه بر عهده کارفرماست.
تأثیر ثبت سابقه بر حقوق بازنشستگی
با توجه به اصلاحات احتمالی قانون بازنشستگی در بودجه ۱۴۰۵، کارشناسان هشدار می‌دهند که ثبت دقیق سوابق بیمه‌ای برای افزایش حقوق بازنشستگی اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. هر ماه سابقه بیمه، مستقیماً در محاسبه سنوات، حقوق بازنشستگی و امکان استفاده از خدمات درمانی مؤثر است.
اظهارات جدید کارشناسان روابط کار و تأمین اجتماعی در آبان و آذر ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که مسیر قانونی برای ثبت سابقه بیمه نشده کاملاً روشن است:
اول اثبات اشتغال، سپس ثبت سابقه.
کارگرانی که فاقد مدارک هستند می‌توانند با درخواست ارجاع پرونده به کارشناس رسمی دادگستری، روند احقاق حق خود را پیگیری کنند.
این موضوع به‌خصوص برای کارگران فصلی، خدماتی و شاغلان غیررسمی اهمیت ویژه دارد.
