ماجرای تغییر فرمول محاسبه عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی چیست؟

 موضوعی که به دلیل وابستگی مستقیم بسیاری از خانوارهای بازنشسته به این پرداختی پایان سال، توجه گسترده‌تری را نسبت به گذشته به خود جلب کرده است.

در این گزارش، مطالبه‌گری بازنشستگان، تفاوت دو مدل محاسبه عیدی، سناریوهای احتمالی رقم عیدی و زمان واریز آن مرور و تحلیل می‌شود.

چرا مطالبه «عیدی کارگری» دوباره پررنگ شده است؟

فردانیوز نوشت : رئیس هیأت‌مدیره کانون کارگران بازنشسته شهرستان ری اعلام کرده است که بازنشستگان نباید در تأمین هزینه‌های خانواده دچار فشار یا شرم‌زدگی شوند و خواستار عیدی متناسب با شرایط اقتصادی کنونی شده است.

استدلال اصلی بازنشستگان این است که آنان سال‌ها براساس قوانین کار بیمه‌پردازی کرده‌اند؛ بنابراین منطقی نیست که عیدی‌شان با الگوی رقم ثابت مشابه کارمندان پرداخت شود. به باور آنان، عیدی ثابت با واقعیت هزینه‌های زندگی همخوانی ندارد و در سال‌های اخیر به شکل محسوسی از تورم عقب مانده است.

دو مدل پرداخت عیدی در ایران

۱. مدل کارمندی (رقم ثابت)

در این مدل که برای کارمندان دولت و بازنشستگان کشوری اجرا می‌شود، رقم عیدی هر سال در هیأت دولت تصویب می‌شود.

برای نمونه در سال ۱۴۰۴، عیدی کارکنان دولت شامل موارد زیر بود:

عیدی پایه: ۳ میلیون تومان

حق عائله‌مندی: ۸۴۰ هزار تومان

حق اولاد: ۳۶۰ هزار تومان به ازای هر فرزند

۲. مدل کارگری (مشمولان قانون کار)

در این مدل، عیدی بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

حداقل: ۶۰ روز مزد

حداکثر: ۹۰ روز مزد (با سقف قانونی مشخص)

بازنشستگان تأمین اجتماعی معتقدند که چون سابقه شغلی‌شان مبتنی بر قانون کار بوده، باید عیدی آنان نیز از این فرمول تبعیت کند.

کارزار محاسبه عیدی به سبک کارگران

مطالبه اصلی این کارزارها روشن است:

عیدی پایان سال بازنشستگان تأمین اجتماعی باید مثل کارگران شاغل محاسبه و پرداخت شود.

بر اساس این منطق، یک بازنشسته کارگری که سال‌ها حق بیمه پرداخت کرده، نباید عیدی‌اش به «رقم ثابت» محدود شود؛ زیرا این رقم ثابت به مرور قدرت خرید خود را از دست داده است.

چرا اختلاف میان عیدی شاغلان و بازنشستگان حساس شده است؟

سه عامل اصلی وجود دارد:

۱. افزایش هزینه‌های درمان و بیمه تکمیلی

بخش زیادی از عیدی بازنشستگان برای پوشش هزینه‌های درمان خرج می‌شود.

۲. اختلاف محسوس میان دستمزدهای کارگری و کارمندی

بازنشستگان کارگری می‌گویند وقتی حقوق‌شان با کارمندان هم‌تراز نیست، مدل عیدی ثابت نیز عادلانه نیست.

۳. استناد به فرمول شفاف قانون کار

وجود یک فرمول روشن برای کارگران شاغل، انتظار تطبیق را طبیعی‌تر کرده است.

عددهای رسمی و غیررسمی درباره عیدی بازنشستگان

در فضای رسانه‌ای دو نوع رقم دیده می‌شود:

۱. رقم‌های رسمی

این ارقام فقط پس از تصویب در هیأت وزیران یا اعلام سازمان تأمین اجتماعی معتبر هستند؛ مانند عیدی کارکنان دولت در سال ۱۴۰۴ که ۳ میلیون تومان به‌علاوه مزایای خانوار اعلام شد.

۲. رقم‌های تحلیلی یا سناریویی

مثلاً پیش‌بینی‌هایی مانند «عیدی ۲۰ میلیونی در مدل کارگری».

این ارقام مطالبه یا تحلیل‌اند و مصوبه رسمی نیستند.

به همین دلیل، بازنشستگان باید میان این دو نوع عدد تفاوت قائل شوند.

زمان معمول پرداخت عیدی بازنشستگان

در سال‌های گذشته، عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی معمولاً:

در اسفند

پیش از تعطیلات نوروز

پرداخت شده است.

تشکل‌های بازنشستگی پیشنهاد می‌کنند این پرداختی با حقوق اسفند تداخل نداشته باشد تا بازنشستگان بتوانند هزینه‌های شب عید را بهتر مدیریت کنند.

سناریوهای احتمالی برای عیدی امسال بازنشستگان

سناریو اول: ادامه مدل ثابت

احتمال تداوم پرداخت عیدی مشابه کارمندان دولت بالا است.

مثل سال گذشته:

سه میلیون تومان + عائله‌مندی و حق اولاد.

سناریو دوم: افزایش رقم ثابت

احتمال دارد رقم ثابت افزایش یابد، اما مدل محاسبه تغییر نکند.

سناریو سوم: پذیرش بخشی از مدل کارگری

این سناریو در صورت تصویب، می‌تواند تفاوت چشمگیری در رقم عیدی ایجاد کند؛ اما تحقق آن نیازمند منابع مالی و تصمیم‌گیری رسمی است.

مطالبات شفاف‌سازی از مسئولان

برای جلوگیری از شایعات و ابهام، بازنشستگان خواستار اعلام موارد زیر هستند:

مبنای رسمی محاسبه عیدی (کارگری، ثابت یا ترکیبی)

زمان دقیق واریز

امکان یا عدم امکان افزایش

توضیحات سازمان درباره منابع مالی

پرسش‌های پرتکرار

آیا عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی قرار است بر اساس قانون کار پرداخت شود؟

فعلاً این موضوع یک مطالبه است و نیاز به تصمیم‌گیری رسمی دارد.

عیدی کارکنان دولت در سال ۱۴۰۴ چقدر بود؟

۳ میلیون تومان به‌علاوه عائله‌مندی و حق اولاد.

فرمول عیدی کارگران چیست؟

۶۰ تا ۹۰ روز مزد، طبق سقف قانونی.

زمان معمول پرداخت عیدی بازنشستگان چه زمانی است؟

اسفند ماه و پیش از تعطیلات نوروز.