اجرای مرحله نهایی همسان‌سازی حقوق بازنشستگان | افزایش ۳۰ درصدی دوباره حقوق بازنشستگان از این ماه
با اجرای مرحله سوم طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان از اوایل ۱۴۰۵، اختلاف دریافتی بازنشستگان با شاغلان هم‌تراز به حدود ۹۰ درصد کاهش می‌یابد.
مولف
: محسن کریمی
با اجرای مرحله سوم طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان از اوایل ۱۴۰۵، اختلاف دریافتی بازنشستگان با شاغلان هم‌تراز به حدود ۹۰ درصد کاهش می‌یابد؛ اقدامی که به‌ویژه برای فرهنگیان بازنشسته، گامی مهم در ترمیم معیشت و ارتقای شفافیت نظام پرداخت محسوب می‌شود، هرچند کارشناسان اقتصادی معتقدند این مسکّن، راه‌حل نهایی مشکلات مالی نیست.
طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین مطالبات اجتماعی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. این طرح که بر اساس بند «ر» ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم توسعه طراحی شده، با هدف جبران کاهش قدرت خرید حقوق‌بگیران پس از بازنشستگی اجرا می‌شود و قرار است اختلاف سطح دریافتی بازنشستگان با شاغلان هم‌تراز را به‌طور تدریجی کاهش دهد. بررسی روند اجرای آن نشان می‌دهد که دولت رویکرد مرحله‌ای را برای تأمین منابع و اجرای کامل طرح در نظر گرفته است.
این طرح شامل سه مرحله است. در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۰ درصد از مابه‌التفاوت متناسب‌سازی پرداخت شد و بسیاری از بازنشستگان تغییر محسوس در دریافتی خود مشاهده کردند. در سال ۱۴۰۴ نیز ترکیبی از افزایش سالانه و پرداخت‌های مرتبط با متناسب‌سازی انجام شد که حدود ۵۰ درصد دیگر از مابه‌التفاوت را پوشش داد. اکنون قرار است مرحله سوم و پایانی از اوایل سال ۱۴۰۵ اجرا شود. دولت همچنین تاکید کرده است که اعتبارات این پرداخت‌ها ماهانه، پایدار و بدون تأخیر تأمین و واریز می‌شود.
در فاز نهایی، حدود ۹۰ درصد کاهش ضریب مستمری نسبت به حداقل دستمزد زمان بازنشستگی جبران می‌شود. این مسئله به‌ویژه برای فرهنگیان بازنشسته که طی دهه‌های اخیر در معرض کاهش شدید قدرت خرید قرار گرفته‌اند، می‌تواند گامی مهم برای ترمیم معیشت باشد. علاوه بر این، اجرای مرحله سوم موجب ارتقای شفافیت در نظام پرداخت و نزدیک‌شدن فاصله حقوق بازنشستگان سازمان‌های مختلف نیز خواهد شد.
با وجود آثار مثبت طرح متناسب‌سازی، کارشناسان اقتصادی معتقدند که این اقدام به تنهایی نمی‌تواند مشکلات معیشتی بازنشستگان را حل کند. زمانی که نظام دستمزد شاغلان بر پایه حداقل‌های ناکافی و غیرواقعی تعریف شده باشد، اصلاح دریافتی بازنشستگان نیز بر همان پایه ناقص اجرا خواهد شد. در واقع، اگر پایه حقوق کارمندان شاغل متناسب با نرخ واقعی تورم، هزینه سبد معیشت و رشد اقتصادی اصلاح نشود، حتی کامل‌شدن متناسب‌سازی نیز تنها بخشی از مشکل را التیام می‌بخشد.
کارشناسان حوزه رفاه معتقدند که اصلاح ساختار پرداخت حقوق شاغلان باید به‌عنوان زیربنای حل دائمی این چالش در نظر گرفته شود. در غیر این صورت نه فقط زندگی بازنشستگان بهبود پایدار نخواهد یافت، بلکه نسل شاغل و کارجویان جوان نیز با آینده شغلی نامطمئن و درآمد حداقلی روبه‌رو خواهند بود. به بیان دیگر، متناسب‌سازی یک قطعه مهم از پازل اصلاح نظام حقوق و دستمزد است، اما پازل کامل نیازمند تغییر نگرش به «ارزش کار» و «توزیع عادلانه درآمد» است.
معلمان بازنشسته می‌توانند حکم جدید و اصلاح‌شده حقوق خود را از طریق سامانه صندوق بازنشستگی کشوری به نشانی اینترنتی cspf.ir دریافت کنند. پس از ورود به سامانه، لازم است از بخش خدمات بالای صفحه گزینه «درگاه خدمات الکترونیکی» انتخاب شود. سپس با کلیک بر «دریافت فیش و حکم حقوقی»، روش ورود انتخاب و پس از واردشدن به حساب کاربری، سال و ماه مورد نظر تعیین می‌شود. حکم متناسب‌سازی به‌صورت اینترنتی قابل دانلود است و بازنشستگان می‌توانند جزئیات آن را در حکم اصلی مشاهده کنند.
اقدامی که پس از سال‌ها انتظار، می‌تواند بهبود چشمگیری در وضعیت معیشتی بازنشستگان ایجاد کند و شکاف دریافتی میان شاغلان و بازنشستگان را تا حد زیادی کاهش دهد.
این طرح بر اساس اصلاحیه ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری و در چارچوب برنامه هفتم توسعه کشور اجرایی شده است.
سال‌هاست بازنشستگان نسبت به اختلاف چشمگیر حقوق خود با شاغلان گلایه دارند. این شکاف نه تنها باعث کاهش انگیزه بازنشستگی شده، بلکه فشار اقتصادی زیادی بر خانواده‌های بازنشسته وارد کرده است. اجرای همسان‌سازی ۹۰ درصدی، گامی مهم در جهت عدالت اجتماعی و ارتقای رفاه عمومی محسوب می‌شود.
جزئیات اصلاحیه ماده ۱۰۶
هدف اصلی: متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان با شاغلان
میزان همسان‌سازی: ۹۰ درصد دریافتی شاغلان
زمان اجرا: تدریجی در چارچوب برنامه هفتم توسعه
اثرات: کاهش شکاف دریافتی، افزایش تمایل به بازنشستگی، ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان
جدول مقایسه‌ای حقوق شاغلان و بازنشستگان قبل و بعد از همسان‌سازی
| وضعیت | شاغلان | بازنشستگان | شکاف دریافتی |
|---|---|---|---|
| قبل از اصلاحیه | ۱۰۰٪ حقوق پایه | حدود ۶۰٪ تا ۷۰٪ | زیاد |
| بعد از اصلاحیه | ۱۰۰٪ حقوق پایه | ۹۰٪ حقوق پایه | کاهش چشمگیر |
اثرات مثبت اجرای طرح
بهبود معیشت بازنشستگان
افزایش رضایت اجتماعی و اعتماد عمومی
کاهش چسبندگی کارمندان به دولت و افزایش تمایل به بازنشستگی
ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان با آزاد شدن ظرفیت‌های استخدامی
ارتقای عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری‌ها
چالش‌های احتمالی
فشار بر صندوق‌های بازنشستگی و منابع مالی دولت
نیاز به اصلاح ساختارهای اداری و مالی
ضرورت نظارت دقیق برای جلوگیری از ناترازی در پرداخت‌ها
جدول مزایای همسان‌سازی برای گروه‌های مختلف
| گروه | مزایا |
|---|---|
| بازنشستگان | افزایش حقوق، بهبود معیشت، کاهش فشار اقتصادی |
| شاغلان | افزایش انگیزه بازنشستگی، فرصت ارتقا برای جوانان |
| دولت | ارتقای عدالت اجتماعی، کاهش نارضایتی عمومی |
| جامعه | افزایش رفاه عمومی، تقویت اعتماد اجتماعی |
در قانون برنامه هفتم توسعه، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان معادل ۹۰ درصد دریافتی شاغلان پیش‌بینی شده است. این اقدام علاوه بر تأمین معیشت بازنشستگان، به چابکسازی نظام اداری و کاهش ۱۵ درصدی نیروی انسانی نیز کمک خواهد کردهفته گذشته رسانه‌ها خبر دادند که که لایحه اصلاح ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری تصویب شده است و با سازوکار پیش‌بینی شده، حقوق بازنشستگان تا ۴۰ درصد افزایش می‌یابد.
در پی این موضوع، وزیر کار نیز موافقت هیات دولت با این لایحه را تأیید کرد.
هفته گذشته خبر تصویب لایحه اصلاح ماده (۱۰۶) قانون مدیریت خدمات کشوری با هدف جلوگیری از کاهش محسوس دریافتی کارکنان در زمان بازنشستگی و تقویت منابع صندوق‌های بازنشستگی منتشر شد. در این خبر اعلام شده بود که با سازوکار لحاظ شده حقوق بازنشستگان تا ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت.
