راز بزرگ مهریه در قانون مدنی؛ سهم پدر و مادر از مهریه پس از مرگ دخترشان

در حقوق مدنی ایران، مهریه به‌عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح شناخته می‌شود که حتی پس از فوت شوهر نیز قابل مطالبه است. مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند در هر زمان آن را مطالبه کند.

درصورتی که زن فوت کند، مهریۀ او به‌عنوان یکی از حقوق مالی‌اش به وراث قانونی او منتقل می‌شود. بنابراین، وراث زن می‌توانند به‌جای او مهریه را از شوهر مطالبه کنند. 

در این میان، مادر زن و پدر زن نیز به‌عنوان یکی از وراث قانونی دخترشان محسوب می‌شوند و می‌توانند سهم خود از مهریه را مطالبه کنند.

مطابق ماده ۸۶۸ قانون مدنی، مالکیت وراث نسبت به ترکه مستقر نمی‌شود مگر پس از پرداخت دیون متوفی. این بدان معناست که ابتدا باید تمام دیون، از جمله مهریه تسویه شود، سپس اموال به ورثه منتقل گردد. 

برای مطالبه مهریه، مادر زن و پدر زن باید ابتدا نسبت به انحصار وراثت اقدام کنند و پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، می‌تواند با ارائه مدارک لازم، دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهند. 

در صورت امتناع شوهر از پرداخت مهریه، می‌توانند از طریق اجرای احکام، اموال شوهر را توقیف کرده و مهریه را دریافت کنند.

یک پدر و پسر در اعتراضی نوشتند: بعد از فوت همسرم، پدرخانم و مادرخانمم مهریه همسرم را به اجرا گذاشته اند و به مدت ۵ سال است که از من مهریه می‌گیرند. آیا من بدهی به آنها دارم؟ 

در صورت فوت زن، مهریه او جزء اموال متوفی محسوب می‌شود و بر اساس قوانین ارث بین وراث تقسیم می‌گردد. اگر زن فرزند داشته باشد، یک چهارم مهریه به همسر و مابقی بین فرزندان بر اساس جنسیت (یک سوم برای دختران و دو سوم برای پسران) تقسیم می‌شود. اگر زن فرزند نداشته باشد، مهریه به همسر و سایر وراث (مثل پدر و مادر) تعلق می‌گیرد.

مهریه زن متوفی به چه کسانی میرسد؟

مانند هر مال دیگر که به زن تعلق دارد، مهریه زن نیز پس از فوت به ورثه‌ی وی تعلق می‌گیرد. با توجه به این که یکی از حقوق زن پس از ازدواج مهریه‌ی او است، در صورتی که این حق را در زمان حیات از همسر خود دریافت نکرده باشد، در زمان پس از مرگ وی، تمامی وراث وی طبق قانون می‌توانند آن را از زوج و یا از اموال ماترک وی مطالبه نمایند. به طور معمول وراث زوجه پس از مرگ برای دریافت سهم از مهریه را افراد زیر تشکیل می‌دهند:

زوج: اگر تنها ورثه‌ی زن، همسرش باشد، تمام اموال زن از جمله مهریه به همسر به او تعلق می‌یابد و اگر تنها وارث وی نباشد، طبق قوانین انحصار وراثت، مالک بخشی از مهریه خواهد بود.

پدرو مادر زوجه: در صورتی که پدر و مادر زن در قید حیات باشند، از مهریه زن ارث می‌برند.

فرزندان: فرزندان طبق قانون جزو وارثین محسوب شده و می‌توانند سهم الارث خود را طبق سهم مشخص شده از مهریه مادر مطالبه نمایند.

سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده

سهم پدر و مادر از مهریه زن فوت شده با توجه به شرایط ممکن است متفاوت باشد به این معنا که اگر زن فوت شده فرزند داشته باشد سهم پدر و مادر تغییر کرده و کمتر می شود و اگر زن فوت شده فرزند نداشته باشد سهم پدر و مادر بیشتر می شود.

همچنین اگر در ایام زناشویی رابطه جنسی و دخول بین زن و شوهر انجام نشده باشد نصف مهریه قابل وصول است که از این مقدار یک سوم به مادر و دو سوم به پدر، زن فوت شده تعلق می گیرد.

 اما وقتی رابطه جنسی و دخول بین زوجین برقرار شده باشد مهریه او پس از فوت به صورت کامل، قابل وصول است در این وضعیت، اگر زن فوت شده، فرزند نداشته باشد یک سوم مهریه به مادر و دو سوم به پدر او تعلق می گیرد.

 اما در صورتی که زوجه پس از فوت، فرزند داشته باشد در این وضعیت، پدر و مادر هر کدام یک ششم  از مهریه را به ارث می برند و بقیه مهریه به دیگر وراث می رسد.

مهریه زن فوت شده دارای فرزند

مهریه زن فوت شده دارای فرزند به این شکل تقسیم می شود که پدر و مادر هر کدام یک ششم از اموال را  به عنوان حق السهم به ارث می برند و بقیه اموال بر اساس جنسیت فرزندان بین آنها تقسیم می شود. به این معنا که یک سوم سهم الارث باقیمانده به فرزندان دختر و دو سوم آن به فرزندان پسر تعلق می گیرد.

همچنین یک چهارم مهریه در صورت وجود فرزند حق السهم شوهر است که از  مبلغ کلی مهریه کسر می شود.

 بنابراین اگر پدر و مادر زن فوت شده در قید حیات باشند هر کدام یک ششم از مبلغ کل مهریه زن فوت شده را به ارث می برد و یک چهارم آن به شوهر تعلق گرفته  و بقیه مهریه بین فرزندان با توجه به نوع جنسیت تقسیم می شود، به این معنا که یک سوم مهریه به دخترها بر اساس تعداد و دو سوم به پسرها می رسد.

مهریه زن فوت شده بدون فرزند

مهریه زن فوت شده بدون فرزند از سوی وراث یعنی پدر و مادر قابل وصول است. روال گرفتن مهریه زن فوت شده بدون فرزند به این شکل است که اگر رابطه زناشویی و دخول بین طرفین انجام نشده باشد نصف مهریه به پدر و مادر می رسد که از این میزان یک سوم به مادر و دو سوم به پدر تعلق می گیرد.

 اما اگر رابطه جنسی و دخول بین زوجین انجام شده باشد همه مهریه به صورت کامل قابل وصول است در این وضعیت  نصف مهریه به عنوان سهم الارث به شوهر تعلق می گیرد و نصف دیگر به پدر و مادر زن فوت شده می رسد که از این میزان یک سوم به مادر و دو سوم به پدر تعلق می گیرد.