اجرای گام تازه طرح همسان‌سازی؛ حقوق بازنشستگان به سطح شاغلان نزدیک می‌شود

اجرای طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سازمان تأمین اجتماعی، اقدامی اساسی در راستای تحقق عدالت اجتماعی و بهبود معیشت این قشر بوده است. از طرفی نقش تأمین اجتماعی در ایفای تعهدات خود به همه گروه‌های مستمری‌بگیر تحت پوشش را نشان می‌دهد و از سویی دیگر افزایش رضایتمندی ذینفعان و  تأمین رفاه بازنشستگان را به دنبال دارد.

سازمان تأمین اجتماعی روز 12 آبان ماه گزارشی از اقدامات انجام شده برای اجرای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران در چند مرحله ارائه داد. بر این اساس، دیگر پرونده 2 مرحله اجرای متناسب‌سازی بسته شده است. در آبان سال 1403 و آغاز دوره مدیریت جدید سازمان تأمین اجتماعی، اجرای قانون به عنوان مطالبه بازنشستگان و مستمری‌بگیران در دستور کار قرار گرفت و احکام متناسب‌سازی مربوط به سال 1403 صادر و در همان ماه عملیاتی شد و به طور مستمر ادامه پیدا کرد.

بر مبنای ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، صندوق‌های بازنشستگی مکلف‌ شدند در حدود اعتبارات مصوب مربوط، حقوق بازنشستگی مشمولان را با رعایت قوانین مربوطه، متناسب‌سازی کنند. طبق جزء (۲) بند (ر) ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت، متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی اجرایی شد. در این چارچوب، متناسب‌سازی علاوه بر ۲ سال اخیر در سال ۱۴۰۵ نیز ادامه خواهد داشت؛ این فرایند باید به شکلی اجرا شود که در پایان سال سوم، ۹۰ درصد افت ضریب مستمری نسبت به حداقل دستمزد زمان برقراری مستمری جبران شود.

از آبان سال گذشته، اجرای این قانون به عنوان مطالبه بازنشستگان و مستمری بگیران در دستور کار قرار گرفت و احکام متناسب‌سازی مربوط به سال 1403 صادر و در همان ماه عملیاتی شد و به طور مستمر ادامه پیدا کرد. مابه‌التفاوت متناسب سازی حقوق 1403 در اردیبهشت سال جاری برای همه مشمولان پرداخت و از همان ماه متناسب‌سازی 1404 نیز محاسبه، عملیاتی و پرداخت‌ مستمری‌ها بر این اساس اجرایی شد.

در نهایت  با وجود محدودیت‌های تأمین منابع مالی و شرایط دشوار ناترازی منابع و مصارف سازمان تأمین اجتماعی ناشی از شرایط اقتصادی کشور، پس از تأمین منابع مالی لازم به ویژه وصول مطالبات سازمان از دولت، پرداخت معوقات متناسب‌سازی و افزایش حقوق سالیانه مربوط به فروردین ماه 1404 (حدود 27 هزار میلیارد تومان) نیز از 12 شهریور تا 12 آبان سال جاری پرداخت و تسویه شد تا بدین ترتیب پرونده گام اول و دوم متناسب سازی برای حدود 5 میلیون بازنشسته و مستمری بگیر سازمان تأمین اجتماعی به طور کامل بسته شود.

علیرضا حیدری، کارشناس حوزه کار و تأمین اجتماعی گفت: براساس تکلیف قانون برنامه هفتم توسعه درباره قانون متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان که توسط دولت ارائه شده بود، ابتدا گروه‌های بازنشسته صندوق‌های بازنشستگی کشوری، لشکری و همچنین صندوق فولاد در این قانون دیده شده بود، اما مدیریت تأمین اجتماعی در نهایت با تلاش مستمر خود موجب شد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حقیقت الحاقیه به این قانون اضافه کردند و تأمین اجتماعی را هم مشمول متناسب‌سازی حقوق تلقی کردند.

حیدری در گفت‌وگو با تأمین اظهار کرد: البته در همان حکمی که توسط برنامه هفتم توسعه نوشته شده بود موضوع متناسب‌سازی برای سطوح مستمری‌بگیران و دریافت‌کنندگان حداقل و زیر حداقل‌بگیر را مشمول ندانسته بود. در حقیقت این قانون در برنامه پیش‌بینی شده بود که متناسب‌سازی در سه سال اول برنامه هفتم توسعه یعنی سال ۱۴۰۳ شروع و تا پایان سال ۱۴۰۵ کامل شود تا در حقیقت میزان دریافتی مستمری‌بگیران ۹۰ درصد مجموع دریافتی شاغلان همتراز تلقی شود.

وی ادامه داد: این مساله در نهایت در مورد بازنشستگان کشوری و لشکری امکانپذیر بود چون قانون مدیریت خدمات کشوری بر آنها حاکم بود، عملاً با وجود پست‌ها و شاغل همتراز امکان معادل‌سازی برای آنان فراهم بود اما در مورد بخش غیردولتی مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی که شاغلان همتراز وجود خارجی نداشت، معیاری که برای آنها در نظر گرفتند همانند متناسب‌سازی سال 1399 بود و نسبت زمان برقراری اولین مستمری را به حداقل دستمزد آن سال ملاک قرار دادند که این موضوع در سال ۱۴۰۳ عملاً عملیاتی شد و البته در تأمین اجتماعی از آبان ماه این موضوع پرداخت کردند.

به گفته وی، البته براساس مصوبه هیات وزیران در سه ماه اول به طور علی‌الحساب یک میلیون تومان برای همه بازنشستگان واریز شد، شاید این کار در حقیقت شروع‌کننده بحث متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان بود، اما در ادامه تکلیف متناسب‌سازی برای تأمین اجتماعی در آبان ماه پرداخت‌ها شروع شد.

از آنجا که سازمان تأمین اجتماعی حدود ۶۰ درصد بازنشستگان کشور را تحت پوشش دارد، برای خدمات‌رسانی به 5 میلیون بازنشسته، ازکارافتاده و بازمانده تحت پوشش به اعتبارات هنگفتی نیاز دارد زیرا برای افزایش حقوق و حتی اجرای برنامه هفتم توسعه در راستای متناسب‌سازی حقوق این افراد نیازمند منابع پایداری است. ماهانه از ۱۲۵ هزار میلیارد تومان هزینه‌های این سازمان ۱۰۰ هزار میلیارد تومان آن در بخش مستمری‌ها هزینه می‌شود.

در همین رابطه، افزایش رضایتمندی ذینفعان یکی از مهمترین مزایای اجرای این طرح به شمار می‌رود زیرا این طرح منجر به افزایش چشمگیر رضایتمندی بازنشستگان از خدمات سازمان تأمین اجتماعی شده و تأمین اجتماعی هم به دنبال کسب رضایت بیشتر از این گروه با تحقق همه برنامه‌های اجرایی در حوزه حقوق و معیشت بازنشستگان است.

یکی دیگر از مزیت‌های اجرای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، تقویت اعتبار سازمانی برای همه مخاطبان و ذینفعان است، این اقدام مثبت، اعتبار سازمان تأمین اجتماعی را در افکار عمومی و نزد ذینفعان تقویت کرد. همچنین با بهبود سطح درآمد بازنشستگان، از حجم مراجعات و شکایات معیشتی کاسته شده و این طرح گامی بلند در راستای تحقق مأموریت اصلی سازمان یعنی تأمین آسایش و رفاه بیمه‌شدگان بوده است.

مزایای طرح برای بازنشستگان نیز بهبود قدرت خرید به عنوان مهمترین ملاک در این زمینه است زیرا با افزایش حقوق بازنشستگان بهبود قدرت خرید و توانایی تأمین مایحتاج اولیه زندگی آنان را به دنبال خواهد داشت. همچنین دغدغه‌های معیشتی بازنشستگان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. افزایش درآمد این گروه‌ها نیز به عنوان زمینه‌ساز ارتقای کیفیت زندگی و تأمین بهتر نیازهای درمانی و بهداشتی آنان می‌شود.

رشد بی‌سابقه حقوق مستمری‌بگیران 

سازمان تأمین اجتماعی همچنین با یادآوری این موضوع که متناسب‌سازی در هیچ کدام از صندوق‌های بازنشستگی به معنای پرداخت مبلغ ثابت به همه مستمری‌بگیران نیست و طبق اصول محاسبات بیمه و با لحاظ مستمری هر فرد اجرا می‌شود. همچنین با توجه به اینکه طبق قانون، حداقل‌بگیران (کسانی که با توجه به مدت سابقه و دستمزد مبنای کسر حق بیمه، مستمری آنان کمتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در سال برقراری بوده و مطابق ماده 111 قانون تأمین اجتماعی تا آن سطح ترمیم شده است) مشمول متناسب‌سازی نیستند، با پیگیری‌های به‌ عمل آمده و مجوزهای اخذ شده در سال گذشته، ماهانه مبلغی به عنوان «کمک به حفظ قدرت خرید ۱۴۰۳» پرداخت شد.

در سال 1404 بُن معیشت بازنشستگان با ۵۰ درصد افزایش، به ۶۰۰ هزار تومان، حق عائله‌مندی با ۵۰ درصد افزایش به 2 میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و حق اولاد (به‌ ازای هر فرزند) با 100درصد افزایش، یک میلیون و ۷۱۹ هزار تومان است. خروجی نهایی متناسب‌سازی و افزایش حقوق و مستمری بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی، افزایش قابل توجه مجموع مستمری و متناسب‌‌‌‌‌سازی 1404 نسبت به گذشته را به طور میانگین حدود 56 درصد رشد نشان می‌دهد که بالاترین درصد افزایش در مقایسه با شاغلان و سایر صندوق‌های بازنشستگی بوده است.

ماهانه بیش از ۳۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان متناسب‌سازی ۱۴۰۴ و بیش از ۲۲۰۰ میلیارد تومان بابت متناسب‌سازی افزایش یافته سال گذشته پرداخت و در فیش حقوقی مستمری بگیران درج می‌شود و به این ترتیب هزینه ماهانه متناسب‌سازی سال جاری حدود 5.5 هزار میلیارد تومان است.

کارشناس حوزه کار و تأمین اجتماعی گفت: عملاً ۴۰ درصد سال اول به این شکل محقق و پرداخت شد. مابه‌التفاوت در سال ۱۴۰۰ در میانه یا اواخر فروردین ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی به حساب بازنشستگان واریز شد. مبنای پرداخت ۳۰ درصد دوم نیز با همان فرمولی که برای متناسب‌سازی در سال اول اعمال شد، همان هم ملاک محاسبه در سال دوم شد. 

حیدری افزود: در حقوق اردیبهشت ماه پس از اعمال ماده ۹۶ و افزایش سالیانه مستمری بر اساس همان فرمول شورای عالی کار، عملاً ۳۰ درصد دوم هم در سال ۱۴۰۲ پرداخت شد. کمک مستمری و معیشتی نیز با مساعدت هیأت امنای تأمین اجتماعی، وزیر تعاون، کار . رفاه اجتماعی و اهتمام مدیر عامل سازمان تأمین اجتماعی در خصوص استمرار پرداخت آن در سال ۱۴۰۴ همچنان بر مبنای ۱۰ درصد حداقل دستمزد سال ۱۴۰۳ این پرداختی‌ها انجام شد.

وی اظهار کرد: با این اقدامات سازمان تأمین اجتماعی در عمل یک نوع رضایتمندی نسبی در بین مستمری‌بگیران و بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی ایجاد کرد البته این رضایت نسبی مشروط بر این است که تورم کنترلی شود و افزایش قیمت کالا و خدمات در حقیقت جهش نداشته باشد که این شیرینی افزایش قدرت خرید در همان ماه‌های اول سال از بین رود که البته تورم همچنان نسبت به ترمیم مستمری‌ها و حقوق‌ها بیشتر است.

اجرای طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، اقدامی تحول‌آفرین در راستای تحقق عدالت اجتماعی و بهبود معیشت بازنشستگان بوده که سازمان تأمین اجتماعی تاکنون با وجود محدودیت‌ها 2 مرحله آن را برای همه گروه‌های بازنشستگان تحت پوشش اجرایی کرده است.