وام ویژه دولت برای یارانه بگیران 3 دهک اول | پرداخت وام 10 ساله با اقساط 3 میلیون تومانی
دولت برای حمایت از اقشار محروم، وامی ۴۰۰ میلیونی با نرخ کارمزد ۴ درصد و اقساط ۱۰ ساله ارائه می‌دهد. اما آیا خانواده‌هایی با درآمد حداقلی، توان بازپرداخت ماهانه بیش از ۳.۶ میلیون تومان را دارند؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که سازوکار فعلی نه‌تنها کمک‌کننده نیست، بلکه برخی را وارد چرخه‌ای از بدهی و فشار مالی می‌کند.
مولف
: عاطفه احمدی زاده
وام ۴۰۰ میلیون تومانی مسکن ویژه اقشار محروم، تنها به خانوارهایی تعلق می‌گیرد که در سه دهک اول درآمدی کشور قرار دارند؛ یعنی کسانی که از نظر مالی در پایین‌ترین سطح جامعه هستند. این افراد باید از کمیته امداد، سازمان بهزیستی یا نهادهای مشابه معرفی‌نامه داشته باشند.
این تسهیلات در سه حوزه "خرید"، "ساخت" و "ودیعه اجاره" ارائه می‌شود و بانک‌های عامل مشخصی از جمله ملی، ملت، سپه، تجارت، صادرات، رفاه، کشاورزی و پارسیان مجری پرداخت آن هستند. متقاضیان باید فاقد بدهی معوق مسکن و دارای یک ضامن معتبر باشند.
مدارک مورد نیاز بر اساس نوع وام متفاوت است:
برای ودیعه: اجاره‌نامه رسمی
برای خرید: مبایعه‌نامه دارای کد رهگیری
برای ساخت: پروانه ساخت معتبر
شرایط بازپرداخت؛ کارمزد کم، اما اقساط بالا
این وام تحت عنوان "قرض‌الحسنه" با کارمزد ۴ درصدی عرضه می‌شود و بازپرداخت آن طی ۱۲۰ ماه (۱۰ سال) انجام می‌شود. اما اقساط ماهانه آن حدود ۳ میلیون و ۶۳۶ هزار تومان است. رقمی که برای بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد، حتی با فرض داشتن شغل ثابت، سنگین محسوب می‌شود.
بدتر آنکه در ماه‌های ابتدایی سال، به دلیل شرایط نرخ سود و هزینه‌های جانبی، اقساط ممکن است حتی تا ۱۶ میلیون تومان نیز افزایش یابد. در پایان دوره ۱۰ ساله، مجموع پرداختی وام‌گیرنده به رقم ۴۸۸ میلیون تومان می‌رسد؛ یعنی ۸۸ میلیون تومان صرفاً بابت کارمزد پرداخت می‌شود.
چالش‌های اساسی: وقتی حمایت مالی، به مانع تبدیل می‌شود
در ظاهر، این طرح برای حمایت از خانواده‌های محروم طراحی شده، اما اجرای آن با چالش‌هایی جدی روبه‌روست. برای نمونه:
نیاز به معرفی‌نامه از نهادهای حمایتی روند دریافت وام را کند می‌کند.
بسیاری از خانوارهای هدف، ضامن معتبر یا دارایی برای وثیقه ندارند.
اقساط بالا فشار مالی بزرگی ایجاد می‌کند.
در نتیجه، برخی افراد حتی فرآیند دریافت را نیمه‌کاره رها می‌کنند یا پس از دریافت، توان بازپرداخت نداشته و با اخطارهای قضایی و خطر توقیف وثیقه روبه‌رو می‌شوند.
کارشناسان چه می‌گویند؟ راهکار چیست؟
کارشناسان حوزه مسکن و رفاه اجتماعی می‌گویند که مدل فعلی، پاسخ‌گوی نیاز واقعی محرومان نیست. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند:
پرداخت یارانه بلاعوض به جای وام سنگین
استفاده از مدل‌های ترکیبی با همکاری شهرداری‌ها، بنیاد مسکن و نهادهای خیریه
کاهش نرخ سود یا افزایش مدت بازپرداخت
حذف شرط ضامن یا تسهیل در وثیقه‌گذاری
سرگرمی روز:چرا که تجربه نشان داده است وام‌های بانکی با ساختار فعلی، نه‌تنها مشکل مسکن را حل نمی‌کنند، بلکه دهک‌های پایین را به سمت بحران مالی سوق می‌دهند.
وام مسکن محرومان در قالب بخشنامه جدید بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ شده و سهمیه پرداخت آن به صورت فصلی تعیین می‌شود. این وام تنها از طریق هشت بانک مشخص به متقاضیان ارائه می‌شود. بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی، بانک‌های تجارت، صادرات ایران، سپه، کشاورزی، ملی، رفاه، ملت و پارسیان مجری این تسهیلات هستند و متقاضیان نمی‌توانند از سایر بانک‌ها اقدام کنند.
دریافت وام مسکن محرومان محدود به جمعیت خاصی است. متقاضی باید از سوی کمیته امداد، سازمان بهزیستی، بنیاد شهید و امور ایثارگران یا ستاد کل نیروهای مسلح معرفی‌نامه داشته باشد و همچنین در دهک‌های درآمدی اول قرار گیرد. بانک‌ها موظف به راستی‌آزمایی اطلاعات متقاضی هستند و فرد باید هیچ تسهیلات تسویه‌نشده‌ای در حوزه مسکن نداشته باشد. وجود یک ضامن نیز از دیگر شرایط لازم برای دریافت این تسهیلات است.
مدارک مورد نیاز شامل اجاره‌نامه برای وام ودیعه، و مبایعه‌نامه با کد رهگیری برای وام خرید و پروانه ساخت معتبر برای وام ساخت است.
نتیجه‌گیری:
سرگرمی روز : وام ۴۰۰ میلیون تومانی برای مسکن محرومان، به‌ظاهر ابزاری برای کاهش نابرابری و تقویت عدالت اجتماعی است. اما با شرایط سخت دریافت، اقساط بالا و نبود حمایت مؤثر در اجرا، عملاً به مانعی بزرگ برای همین اقشار تبدیل شده است.
برای تبدیل این سیاست به ابزاری مؤثر:
باید بازطراحی جامع در نحوه پرداخت وام صورت گیرد.
نرخ سود کاهش یابد یا پرداخت اقساط به شکل پلکانی و متناسب با سطح درآمدی تنظیم شود.
نهادهای حمایتی با نظارت دقیق، نقش فعالتری در تسهیل دسترسی واقعی محرومان ایفا کنند.
در نهایت، اگرچه نیت سیاست‌گذاران خیرخواهانه است، اما بدون انطباق با واقعیت اقتصادی دهک‌های پایین، این وام می‌تواند به‌جای راه‌حل، به معضل تازه‌ای تبدیل شود.
