خبر مهم از کسر حقوق بازنشستگان از این ماه | کسر طلب معوق بیمه خدمات درمانیاز حقوق بازنشستگان
کسر معوقه حق بیمه درمانی از حقوق تیرماه بازنشستگان کشوری و لشکری باعث ابهامات فراوان شد. این گزارش، جزئیات قانونی، نحوه محاسبه، سهم زوجین و نحوه کسر برای افراد تبعی را بررسی می‌کند.
مولف
: محسن کریمی
با آغاز پرداخت حقوق تیرماه بازنشستگان کشوری و لشکری، بسیاری از بازنشستگان متوجه کسر مبالغی تحت عنوان «طلب معوق بیمه خدمات درمانی» از حقوق خود شدند؛ موضوعی که موجب طرح سؤالاتی در خصوص نحوه محاسبه، مبنای قانونی، و میزان پرداختی افراد تحت تکفل شد.
بر اساس قانون بیمه همگانی سلامت و مصوبات سالانه هیأت دولت، نرخ حق بیمه درمان خانوار برای شاغلان، بازنشستگان، مستمری‌بگیران و وظیفه‌بگیران صندوق بازنشستگی کشوری و لشکری معادل ۷ درصد حقوق و مزایای مستمر تعیین شده است. این میزان شامل سهم بیمه‌شده، دستگاه اجرایی و دولت است.
ترکیب سهم‌بندی جدید حق بیمه سلامت
بر اساس مصوبه شورای عالی بیمه سلامت، توزیع سهم پرداخت حق بیمه درمان خانوار به شرح زیر است:
۲ درصد سهم بیمه‌شده (شاغل یا بازنشسته)
۲ درصد سهم دستگاه اجرایی
۳ درصد باقیمانده توسط دولت از محل اعتبارات قانون بودجه پرداخت می‌شود
این سهم‌بندی به صورت مستقیم از حقوق بیمه‌شدگان کسر و به حساب سازمان بیمه‌گر پایه (سازمان بیمه سلامت ایران یا نیروهای مسلح) واریز می‌شود.
چرا در تیرماه ۱۴۰۴ مبلغی اضافه کسر شد؟
طبق اعلام رسمی صندوق بازنشستگی کشوری، افزایش سهم حق بیمه درمانی از ۱.۷ درصد به ۲ درصد، از ابتدای سال ۱۴۰۴ به مرحله اجرا گذاشته شده است. با این حال، در ماه‌های ابتدایی سال، به دلایل اداری و تأخیر در اعمال تغییرات در فیش‌های حقوقی، این افزایش لحاظ نشده بود و در تیرماه ۱۴۰۴ به صورت تجمیعی از حقوق بازنشستگان کسر شد.
به همین دلیل، مبلغ کسرشده از حقوق تیرماه، علاوه بر ۲ درصد ماه جاری، شامل مابه‌التفاوت ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد نیز بوده است که موجب افزایش محسوس میزان کسری در این ماه شد.
افراد تحت تکفل؛ آیا تعداد بیشتر باعث افزایش کسری می‌شود؟
بر اساس قانون جدید، حق بیمه درمان خانوار صرف‌نظر از تعداد افراد تحت تکفل اصلی (همسر و فرزندان تا سن قانونی)، ثابت و برابر با ۲ درصد حقوق و مزایای مستمر است. بنابراین، حتی اگر بازنشسته‌ای دو یا سه فرزند داشته باشد، مبلغ کسر شده بابت حق بیمه درمانی تغییری نمی‌کند.
با این حال، برای افراد تبعی درجه ۲ و ۳ (مانند والدین، خواهر یا برادر تحت تکفل)، مبالغی به‌عنوان سرانه بیمه جداگانه محاسبه و از حقوق بازنشسته کسر می‌شود. این موضوع یکی از دلایل تفاوت در مبلغ کسری میان بازنشستگان مختلف است.
وضعیت بیمه زوجین بازنشسته یا شاغل
تا پیش از سال ۱۴۰۱، در خانواده‌هایی که زن و شوهر هر دو بازنشسته یا شاغل بودند، فقط یکی از آنها مشمول پرداخت حق بیمه درمانی می‌شد. اما بر اساس تغییر قانون در سال ۱۴۰۱، هر یک از زوجین که مشمول وضعیت‌های اشتغال، بازنشستگی، وظیفه‌بگیری یا مستمری‌بگیری باشند، باید به‌صورت مستقل ۲ درصد از حقوق خود را بابت حق بیمه درمانی پرداخت کنند.
به بیان ساده‌تر، حتی اگر همسر بازنشسته‌ای تحت پوشش همسر دیگر نیز باشد، باز هم سهم حق بیمه درمانی به طور جداگانه از حقوق هر دو نفر کسر می‌شود.
کسر مطالبات معوق چگونه محاسبه شد؟
مبنای کسر مطالبات معوق از حقوق بازنشستگان، اختلاف بین نرخ جدید حق بیمه درمان (۲ درصد) و نرخ سابق (۱.۷ درصد) در سه ماه ابتدایی سال است. بنابراین، افرادی که در این سه ماه حقوق بالاتری دریافت کرده‌اند یا تعداد افراد تبعی بیشتری تحت تکفل آنها بوده، مبلغ بیشتری از آنان کسر شده است.
علاوه بر آن، برخی بازنشستگان که مشمول طرح‌های همسان‌سازی حقوق یا افزایش حقوق در قالب رتبه‌بندی شده‌اند، افزایش کسری بیشتری را در تیرماه تجربه کرده‌اند، زیرا پایه حقوقی جدید آنها مبنای محاسبه قرار گرفته است.
واکنش بازنشستگان؛ مطالبه شفاف‌سازی و تفکیک فیش حقوقی
در فضای مجازی، برخی بازنشستگان خواستار شفاف‌سازی بیشتر فیش حقوقی خود شده‌اند. آنها معتقدند با اضافه شدن کسرهایی مانند مالیات، بیمه پایه، بیمه مکمل، و اقساط مختلف، تفکیک دقیق فیش‌ها باید با جزئیات بیشتری در سامانه‌های بازنشستگی نمایش داده شود.
برخی نیز پیشنهاد داده‌اند که برای مطالبات معوق، برنامه‌ای مشابه «اقساط تدریجی» در نظر گرفته شود تا از فشار مالی ناگهانی در یک ماه جلوگیری شود.
پاسخ رسمی صندوق بازنشستگی کشوری
در واکنش به این مطالبات، روابط عمومی صندوق بازنشستگی کشوری اعلام کرده است:
«کسر انجام‌شده مطابق مصوبات قانونی، با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه و بیمه‌گر پایه صورت گرفته و تمامی مبالغ به صورت شفاف در فیش حقوقی بازنشستگان قابل مشاهده است. همچنین در صورت هرگونه مغایرت یا ابهام، بازنشستگان می‌توانند با مراجعه به درگاه خدمات الکترونیکی صندوق، نسبت به بررسی یا ثبت اعتراض اقدام کنند.»
نتیجه‌گیری
موضوع کسر طلب معوق بیمه درمانی از حقوق تیرماه بازنشستگان، نشان‌دهنده چالش‌های پیچیده در اجرای تغییرات ناگهانی در ساختار مالی بازنشستگی است. با توجه به حساسیت این قشر از جامعه نسبت به هرگونه تغییر در دریافتی‌ها، شفافیت، اطلاع‌رسانی دقیق، و زمان‌بندی مناسب اجرای مصوبات، ضرورتی انکارناپذیر است.
افزایش سهم حق بیمه درمانی گرچه بر اساس مصوبه قانونی و برای استمرار پوشش درمانی خانوارها انجام شده، اما اجرای آن بدون اطلاع قبلی کافی، می‌تواند موجی از نارضایتی عمومی را در پی داشته باشد. در این مسیر، نهادهای مرتبط باید با دقت، عدالت و شفافیت عمل کنند تا ضمن اجرای قانون، حقوق بازنشستگان نیز به‌طور کامل رعایت شود.
